Kindhuwelijken komen in Nederland vaker voor dan instanties hadden gedacht. Het aantal loopt in de honderdtallen en stijgt bovendien, blijkt uit een onderzoek dat voor het eerst de omvang van het probleem in kaart brengt.
In 2013 en 2014 had Nederland jaarlijks te maken met zo'n 250 onwettige huwelijken tussen en met minderjarigen. Daar zaten 80 asielzoekers tussen. Door de huidige vluchtelingenstroom zal het aantal naar verwachting fors toenemen. Dat concluderen onderzoekers van de Universiteit Maastricht en het Verwey-Jonker Instituut in het rapport 'Gewoon getrouwd' dat vandaag verschijnt.
Het onderzoek is uitgevoerd in opdracht van het ministerie van sociale zaken. Minister Asscher reageert geschrokken. "Kinderen horen naar school te gaan en plezier te maken, niet te trouwen", zegt hij. Sinds december vorig jaar is een huwelijk met een minderjarige onder geen enkele voorwaarde meer toegestaan in Nederland. Ook kindhuwelijken die in het buitenland zijn gesloten, worden niet meer erkend.
Beredeneerde schatting
De onderzoekers baseren zich op cijfers van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND), interviews met 'sleutelfiguren' uit migrantengroepen, een enquête onder 265 professionals en gesprekken met experts. Ze komen zo tot een 'beredeneerde schatting'. Exacte cijfers zijn lastig te geven, omdat de gemeenschappen waarin het voorkomt gesloten zijn en de huwelijken buiten het zicht worden voltrokken.
In de vluchtelingenopvang speelt het probleem. Momenteel gaat het met name om Syrische jongeren, in mindere mate ook Afghanen, Eritreeërs, Irakezen en Iraniërs. De mannen zijn 18-plus, de meisjes minderjarig, 12 of 13 jaar oud soms. Van dit soort kindhuwelijken signaleerde de IND er in twee jaar tijd 29, maar het werkelijke aantal lag veel hoger: zo'n 160.
Rond de 16 of 17 jaar
De meeste kindhuwelijken komen echter niet bij asielzoekers voor, maar bij migrantengroepen die al langer in Nederland zijn. De onderzoekers keken naar elf gemeenschappen, waaronder Turken, Marokkanen en Surinamers, maar ook Egyptenaren en Pakistanen.
De overgrote meerderheid van de gehuwde minderjarigen blijken meisjes te zijn, meestal rond de 16 of 17 jaar. De huwelijksleeftijd verschuift wel naar boven; ouders hechten steeds meer belang aan een goede opleiding voor hun kinderen. Gehuwde kinderen beneden de 14 of 15 jaar zijn er in Nederland slechts incidenteel, bij Roma/Sinti en Somaliërs. "Het is cultuurgerelateerd", verklaart een Somaliër in het rapport. "Het huwelijk is verbonden aan het krijgen van kinderen; hoe jonger de vrouw, hoe meer kinderen er kunnen worden gebaard."
Gearrangeerde huwelijken
De meeste kindhuwelijken worden in het buitenland gesloten, waarna de gehuwden weer terugkeren naar Nederland. Er zijn gearrangeerde huwelijken, waarbij het meisje uit Nederland bij vertrek niet altijd op de hoogte is dat ze wordt uitgehuwelijkt. Iemand uit de Turkse gemeenschap: "We hebben veel vrouwen gehad die dan mee gingen op vakantie naar Turkije en dan verrast werden met een neef als ze 's ochtends wakker werden en al huilend een ring om kregen."
Iemand tot een huwelijk dwingen is strafbaar; er staat twee jaar cel op. Maar ook lichtere vormen van onder druk zetten komen voor. Verliefde 16- of 17-jarigen besluiten soms zelf om te trouwen, zodat ze 'legitiem' samen kunnen zijn. Jongeren, valt de onderzoekers op, ervaren meer keuzevrijheid en onderhandelingsruimte dan hun ouders.
In een brief aan de Tweede Kamer spreekt Asscher van een 'zeer onwenselijk fenomeen'. Hij trekt tot en met 2017 jaarlijks een miljoen uit om kindhuwelijken te bestrijden. Zo wil hij 'sleutelfiguren' uit de migrantengroepen opleiden om taboes bespreekbaar te maken en docenten trainen in het herkennen van signalen van huwelijksdwang.
Kindhuwelijken komen overal ter wereld voor. Circa 15 miljoen meisjes per jaar huwen op zo'n manier. De VN-Mensenrechtenraad nam juli vorig jaar een resolutie aan waarin werd opgeroepen een einde te maken aan dit soort huwelijken.
Trouw
