Onbaşı Said N., geçenlerde, ilişkisinden dolayı güvenlik riski oluşturduğunu öğrendi. Ama bunu yaşayan yalnızca o değil.
Yıllardır askeriyede çalışan, mükemmel bir hizmet geçmişi olan ve bir çok defa Afganistan’da vazife yapmış birisi nasıl olurda aniden ilişkisinden dolayı bir güvenlik riski oluşturabilir?
Bu olay, Fas asıllı Hollandalı onbaşı Said N.’in başına geldi. Said N., Fas asıllı bir hanımla evli olduğu için Temiz Kağıdı’nın (VGB) uzatılamayacağını öğrendi.
Hollanda’da görev yapan askeri görevliler işe alınmadan önce, detaylı bir şekilde geçmişi araştırılıyor. Eğer bu araştırmadan olumlu bir sonuç alınırsa askeri memura temiz kağıdı veriliyor. Bu araştırma, belli aralıklarla tekrarlanıyor. Eğer askerin bir ilişkisi varsa onun da geçmişi araştırılıyor. Eğer araştırma sonucunda güvenlik riski teşkil edebilecek bir durum ortaya çıkarsa, temiz kağıdına el konuluyor ya da reddediliyor. Böylece kişinin askeri kariyerine de bir son verilmiş olunuyor.
Bu araştımayı yapmakla yükümlü olan Askeri İstihbarat ve Güvenlik Kurumu (MIVD), kişinin arkadaşı/eşi MIVD’nin güvenlik hizmetleri alanında ortak çalışma yapmadığı bir ülkeden geliyorsa da olumsuz karar alabiliyor. Bu, MIVD’nin güvenlik riski olduğunu belirtmesi için yeterli geliyor. Bu, kurallara göre, kişinin adlı ve politik geçmişi hakkında bilgi toplamak için yeterli imkanların olmamasından kaynaklanıyor.
Bu problemi tecrübe eden, sadece Said N. değil. Onbaşı Yvette de Türkiye’de bir duygusal ilişkisi olduğu gerekçesiyle görevinden alınmıştı. 13 sene askeriyede çalışmış olan bu kadının tekrar temiz kağıdı alabilmesi için gerekli görülen şart ise, ilişkisini sonlandırmak.
Askeri hukuk uzmanı olan avukat Michael Ruperti’ye bile sadece, temiz kağıdı geri çekildiği gerekçesiyle 50’den fazla askeri görevli başvurmuş. Ruperti bu durumu ciddiye alarak, müvekkilleri adına, Temsilciler Meclisine askeriyedeki bu prosedür değişmezse oluşabilecek üzücü kişisel durumları bildiren bir acil mektup göndermiş. Askeriye çalışanları, kariyerlerindeki belirsizlikten dolayı ciddi psikolojik ve ekonomik sıkıntıların içine düşebilirler. Temiz kağıdının geri alınmasına itiraz edildiğinde ise, askeriyenin itiraz dilekçesi için bir karar alması bir yıl kadar sürebiliyor. MIVD’nin geçmiş araştırması için alternatif bilgi kaynaklarından yararlanma mecburiyeti olduğunu belirten Ruperti, MIVD’nin bunu pratiğe geçirmediğinden şikayet ediyor. Bir asker ve onun eşi, resmi belgeler gösterseler bile buna itiraz ediliyor.
Eleştirmenler, bu kuralın fazla bilinmemesine dikkat çekiyorlar. Bir çok asker temiz kağıdı reddedilene ya da askıya alınana kadar bu kuraldan haberdar olmuyor. Ruperti, Temsilciler Meclisi’ne gönderdiği acil mektupta, aslında bir çok üst yöneticinin çalışanlarının yabancı ülkeden biriyle evli olduklarını bildiğini, ama onları uyarmadıklarını da bildiriyor. MIVD ise, güvenlik hizmetleri alanında ortak çalışma ilişkisi olmayan ülkeler hakkında bir bilgi vermek istemiyor. Fakat, Genç Askeri Görevliler Sendikası (BBTV), yaşanmış vakalardan yola çıkarak 35 ‘yasak’ ülkenin listesini çıkarmış. Bu ülkeler arasında Mısır, Nijerya, Ukrayna ve Pakistan gibi ülkeler var.
Bu mesele geçen sene parlementoda tartışıldı, ama bir çözüm alınamadı. Ama temiz kağıdı alamayan askeri görevlilerin, 5 yıl boyunca askeriye içinde temiz kağıdı talep etmeyen bir vazifede yer alabilecekleri kararlaştırıldı. Savunma Bakanı Hennis Plasschaert’a göre ise, ülke güvenliği, insanların kişisel çıkarlarından daha ağır basıyor.
Hanina Ajarai
Zaman
