Kuran’ın İslam Sanatında Estetiğiye etkileri

İslam medeniyetinde başlangıcından günümüze kadar sanatsal anlayışın belirleyicisi kuşkusuz Kuran olmuştur. Kuran’ın İslam sanatındaki ve İslam estetiğinin şekillenmesindeki belli başlı etkilerini şeklen ve içerik olarak ikiye ayırabiliriz.

I Kuran’ın şekli etkileri:

Şeklen baktığımızda, Kuran’ın şiirsel dilinin edebiyata olan etkileri, Kuran’ın çıplak insan sesi kullanılarak özgün bir müziksel yorumla okunmasının müziye etkileri ve metinlerin yazılmasında kullanılan yazı karakterlerinden doğan hat sanatının ise resim sanatına etkileri tartışmasızıdır. Karakteristik kadim bir İslam sanatının oluşmasında büyük etki göstermiş olan Kuran’ın bu özlellikleri İslam estetik anlayışına da aynı etkiyi bırakmıştır.

II Kuran’ın içerik olarak etkileri:

Kuran baştan sona insanlığa mesajlar veren ve belli dini hikayeleri anlatan tek tanrılı dinlerin son dininin kitabıdır. Bu anlamda mesajların ve kitapta anlatılan tarihi hikayelerin ışığında bir sanat yorumu ve buna bağlı olarak bir estetik anlayışı oluşmuştur. Özgün bir edebi uslupla vucuda gelmiş sure ve ayetlerin derin anlamlar içermesi, sembolik ve anahtarlı anlatımlarla donatılmış olması, Kuran’a ilahi bir anlam yüklemekte, gizemli bir çekicilik kazandırmaktadır. Hat da bu tür bir ilahi anlatımın Allah’ın varlığına delil olduğu ileri sürülmektedir.

Ayet ve surelerin içeriğinde yansıyan ve insanı etkileyen güzellik betimlemeleri oldukça etkileyici ve sanatçılara esin kaynağı olabilecek niteliktedir. Cennet tasvirleri, güzel ve doğru insan betimlemeleri, ideal davranış şekillerinin ve uygun yaşam biçimlerinin yalın bir dille anlatılması İslami estetiğin biçimlenmesinde doğrudan etkili olmuştur.

Sevgiyle ve dostlukla kalınız,

Okan Akın