Osmanlı'da Hollandalı Müslümanlar


  • Kayıt: 14.10.2021 19:16:03 Güncelleme: 14.10.2021 19:16:03

Osmanlı'da Hollandalı Müslümanlar

Armand SAĞ

Hollanda tarihinde gizlenen, Osmanlı içinde çok büyük sayıda gönüllü olarak Müslüman olup Osmanlı bayrağı altında savaşan Hollandalılar var olduğu bilinmekte. Her ne kadar bazı tarihi gerçekler saklansada biz ulaştıklarımızı yazdık.

Birkaç yıl önce Hollanda’nın kurucusu Willem van Oranje (1533-1584)’in bile Müslüman olduğu söyleniyordu ama bu bir gecikmiş Bir Nisan şakası olduğu artık ortaya çıktı.

Willem van Oranje hikayesi doğru olmasa bile, onlarca Hollandalı kaptanın gönüllü olarak Müslüman olup Osmanlı’ya katıldığı bilinmekte

Bunların arasında en bilinenler: (doğum adı) İvan Dirkie de Veenboer, daha sonra ‘Süleyman Reis’ olarak ün saldı; Jan Janszoon van Haarlem, daha sonra Küçük Murat Reis; Thomas de Zakkenroller veya Sefer Reis; Claes Gerritszoon Compaen; ve Simon de Danser veya Simon Reis.

Osmanlı’nın denizcilerine katılmak isteyenler arasında sırf Hollandalı’lar yoktu.

Hayrettin Paşa’nın en çok sevdiği kaptanlardan biri olan Yahudi kökenli Sinan Reis veya Simon Reis’le birlikte çalışan İngiliz kökenli Yusuf Reis (asıl adı ‘John Jack Birdy Ward’) yine kendi istekleriyle Osmanlı’ya göç edip Müslüman olanlardan sırf birkaç tanesi.

Osmanlı’ya katılan bu denizcilerin birçoğu tüm (bilinen) dünyaya ün salıp, Osmanlı’da var olan denizcileri bir üst seviyeye taşımayı başardılar. 

Örneğin Simon Reis, yerli Osmanlı’lara rüzgarı nasıl kullanmalarını öğreterek yelkenli gemilerin bilgisini Osmanlı’lara getirmiştir. Küçük Murat Reis ise, İzlanda ve Danimarka’ya kadar gidip orada bir sürü şehir yağmalamayı başardı. Hatta İzlanda’da daha hâlâ ‘Tyrkjaránid’ (Türklerin Saldırısı) diye bilinen Küçük Murat Reis’in önderliğinde olan dört gemilik 1627 seferini tarih kitaplarında öğrencilere okuturlar.

Hollanda ile birlikte İspanyollara karşı savaşıp büyük ün toplayan kaptan Simon de Danser ve subayı De Veenboer, daha sonra Osmanlı ile birlikte olup aynı şekilde büyük başarılara imza attılar.

En az kırk gemisi olan Simon Reis, savaş sırasında gösterdiği cesaretten dolayı ‘Deli Reis’ lakabını aldı.

Cezayir’de özel bir saray yaptıran Simon Reis, Hollandalıların hedefi oldu ve sürekli suikasta uğradı. Daha sonra taraf değiştirip Fransa’ya sığınınca Osmanlı’ların tuzağına düşüp idam edildi. En güçlü dönemde elli geminin önderi olan Süleyman Reis ise sonunda yakalanıp 1620 yılında işkenceye uğrayıp, iki bacağını topla kopardılar ve şehit ettiler.

Küçük Murat Reis’se, sık sık Hollanda’nın Zeeland iline dönüp asker devşirmesi yapardı. Bu durumda da yüzlerce Hollandalı, Küçük Murat Reis’in gelmesini dört gözle bekleyip gönüllü olarak ona katılmak için ip çekmekteydiler. Yerli kadınla evlenen Küçük Murat Reis, çocuklarını da Müslüman olarak yetiştirdi. Bu yüzden 1629 yılında Yeni Amsterdam (günümüzde ‘New York’ olarak bilinen) kentine göç edip yerleşen oğlu Anthony Janszoon van Haerlem-Salee, oraya gidip yerleşen ilk Müslüman olarak tarihe geçmiştir. Anthony Bey’in her daim yanında taşıdığı Kuran-ı Kerim, New York’ta yaklaşık 50 yıl önce açık artırmada büyük bir ücrete satıldı. Anthony Bey, babasından kalan mirasla Brooklyn (eski adıyla ‘Breukelen’) adasında büyük arsalar satın alarak, adanın lakabını ‘Türk Adası’ olarak anılmasına neden olup torunları New York’ta halen günümüze kadar ünlü ve sosyete olanlar arasında yer almaktadırlar. Bankacı ailesi Vanderbilts, siyasete atılan Kennedy Onassis ve film oyuncusu Humphrey Bogart, bunlardan birkaç tanesidir.