“Birlikte vakit geçirmek demek, televizyon izlerken aynı oda içerisinde bulunmak demek değildir…”
ANLAMAK VE ANLAŞILMAK GEREKİR..
Aile dünyanın minyatürüdür. Aile, birey ve toplum için önemli bir kurumdur. Toplumun temelini oluşturan aile kurumunun sağlıklı işleyebilmesi için aileyi oluşturan bireylerin birbirleriyle iletişimi çok önemli bir faktördür. Anne – baba – çocuk arasındaki iletişim ne kadar güçlü ve sağlıklı olursa çocuğun gelişimi de o denli olumlu etkilenmektedir. Bu nedenle aile içi iletişim geleceğe yapılan en değerli yatırımdır.
Sağlıklı Aile İçi İletişimi: İletişim Nedir?
İletişim; karşınızdaki kişiyle birbirinizi fark ettiğiniz andan itibaren sözel olan ve sözel olmayan mesajlar içeren bir beceridir. İletişim sadece konuşmak değildir. İletişim karşılıklı etkiletişimi de ifade etmektedir. İnsan ilişkilerinin sağlıklı bir biçimde kurulması ve süregelmesi iletişim ile gerçekleşir. Çocuklar ailelerinin aynası olduğundan dolayı, sosyal hayatlarında çocuklar ailelerinden gördükleri ilişkileri ve iletişim becerilerini sergilerler. Çocuk insan ilişkilerini ve iletişimi en doğal ortamında yani ailede gözlemler. Bu süreçte anlaşma, iş birliği, empati, bağlılık gibi olumlu iletişim becerilerini öğrenirken buna karşın olumsuz iletişim biçimlerini de anlaşmazlık, çekişme, çatışma gibi tutumları da anne babasını gözlemleyerek öğrenir.
Sağlıklı aile iletişiminde aile bireyleri birbirlerine değer verir, birbirlerini olduğu gibi kabul eder, duygu ve düşüncelerini ima etmeden açık net bir şekilde aktarırlar. İletişim açık, dürüst ve nettir. Anne baba çocuk yetiştirmenin sorumluluğunu kabul ederek çocukların sevgi, güven ve değerli hissettirilme gibi doğal gereksinimlerini karşılar. Sağlıksız ailede anne ve baba mutsuzdur; hem kendilerinin hem de aile fertlerinin gereksinimlerinin farkında değildir. Bu ailelerde aile bireyleri birbirlerine güvenmez ve fiziksel ihtiyaçların dışında sosyal ve psikolojik ihtiyaçlar yeterince karşılanmaz. Sağlıksız aile ortamında bireylerin iletişimi engelleyen pek çok faktörü bir arada kullandıkları görülür; eleştirme, yargılama, suçlama, alay etme v.b gibi.
Aile içinde yaygın olarak görülen iletişim biçimi gereksinime dayalı bir iletişimdir. İletişimi belirleyen etmenler günlük gelişen gereksinimlerdir. Aile içi iletişimde genellikle 'Günün nasıl geçti?' sorusuna yönelik rutin olaylar hakkında konuşulur. Fakat aile içi iletişimde günlük konuşmalarında ötesinde gereksinim vardır. Aile içinde duyguların paylaşımına gereksinim vardır; hayal kırıklıkları, öfke, kızgınlık, mutluluk gibi duyguların da paylaşılması ve kabul edilerek cankulağı ile dinlenmesi gerekmektedir. Yüzeysel kurulan aile içi iletişim giderek aile içindeki paylaşımları da azaltmaktadır. Bu durumda da aile içindeki bireyler arasında yabancılaşma ve mesafe koyma görülmektedir. Bütün bunların çözümü birbirini dengeleyen, empati kuran, birbirini olduğu gibi kabul eden aile içi iletişimdir.
Sağlıklı Aile İçi İletişimi: Empati Nedir?
Empatinin en bilinen tanımı; bir insanın, kendisini karşısındaki insanın yerine koyarak onun duygularını ve düşüncelerini doğru olarak anlamasıdır. Bu tanıma ek olarak empati, birbirini anlayan, seven ve değer veren mutlu bireyler arasındaki ilişkide temel iletişim becerisidir. Aile üyeleri aile içinde empatik iletişim kurarak birbirlerinin duygularını paylaşırlar ve birbirlerini anlamaya zaman ayırırlar. Anne, baba ve çocuk arasındaki başarılı ilişki, empatik iletişim sayesinde sağlanabilir.
Sağlıksız aile içerisindeki çatışmaların sebeplerinden biri aile üyelerinin birbirleriyle yeterince empati kuramamalarıdır. Kişi karşısındakiyle empati kuramadığı zaman onun duygularını ve neden böyle bir tepki verdiğini anlayamaz. Birbirlerinin duygularına karşı duyarlı olan ve empatik bir yaklaşımla diğerlerinin ne hissettiğini anlamaya çalışan aile üyeleri, birbirlerine daha fazla destek olabilirler. Böyle bir ailede kişi kendisini yalnız ve değersiz hissetmez. Özelikle sıkıntılı bir durum yaşayan bir aile bireyinin diğerleri tarafından anlaşılması ve ona anlayış gösterilmesi, kişinin sıkıntısını hafifleteceği gibi, anlaşılıyor olma duygusu kişiye öz güven kazandırır. Empatik bir ortamda kişiler kendilerini güvende hissederler. Kişi empatik yaklaşımını karşısındakilere;
• kurduğu cümlelerle sözlü olarak (“Seni anlıyorum, kızgınsın. ” vb.)
• beden dilini kullanarak (başıyla onaylama, elini omzuna koyma vb.) ifade edebilir. En etkili yaklaşım her ikisini de doğru kullanabilmektir. Kişi bir şey anlatırken karşısındaki onu eleştirmediğinde, suçlamadığında, olayı tam olarak dinlemeden yorum yapmaya kalkmadığında, kendisiyle empati kurulduğu mesajını alabilir ve kendisini güvende hisseder. Beden dili ve cümleler arasındaki tutarlılık empati için birbirini tamamlayan önemli bir destekleyicidir. Sağlıklı aile ilişkilerinde empati aile bireylerinin bağlarının güçlenmesinde çok önemlidir.
Öyle ki aile içi iletişimde empati becerisi bir evliliğin sonlanmasına neden olacak kadar önemlidir. Bunun önemini geç olmadan fark edip, ona uygun aile çatışma çözümleme becerisi geliştirmek ve sağlıksız davranışları sağlıklıya çevirmeye yönelik davranışlar kazanmak gerekmektedir. Böyle bir sorunla karşılaşan çiftler, sağlıksız aile içi iletişimin sağlıklı aile içi iletişimine dönüşebileceğini ve ilk basamağında gönüllülük olduğunu unutmamalıdırlar. Aile üyeleriniz ile iletişim konusunda çözümsüz kaldığınız zaman da ve tüm çabalarınıza rağmen geleceğe dair karamsarlıklarınız varsa en kısa sürede aile danışmanlığı hizmeti alarak evlilik uyumunuzu arttırmaya yönelik empati, iletişim ve çatışma çözmeyi geliştirmek üzerine bir uzmana başvurmalısınız.
