Arabuluculuk – Alternatif Uyuşmazlık Çözümü
Arabuluculuk (mediation) nedir?
Kadriye Efe: Arabuluculuk asırlardır var olup değişik kültürlerde uyuşmazlık halinde uygulanan bir çözüm yöntemidir. Türk aşiretlerinde bile arabulucuk mevcuttu ama onlar daha çok tahkim hakemi niteliğini taşımaktaydı. Tahkim hakemleri, kimin haklı kimin haksız olduğuna karar verir ve haksız olan tarafa hatasını kabul ettirilirdi. Hollanda tarahinde (1600 yıllarında) ise arabulucuları barış elçileri (vredestichters) olarak adlandırmışlardır. Bazı kültürlerde arabulucular kutsal şahsiyet, akıl adamları olarak kabul edilmiştir, örneğin Konfüçyüs.
Günümüzde ise arabulucu taraflar arasından bozulan iletişimin düzeltilip, hükümsüz ve her şekilde ön yargıdan uzak, bağımsız olarak taraflar için en uygun çözüm yolunun hangisi olacağına dair karar vermeleri yönünde rehberlik etmektedir. Kimin haklı kimin haksız olduğunu tartışmadan, tarafların neyin doğru olduğuna dair kendi aralarında karar vermeleri yönünde olanak sağlamaya çalışır.
Arabulucuk görüşmelerine taraflar gönüllü olarak dahil olması gerekmektedir.
Kadriye Efe: Zorunlu arabulucuk diye bir durum henüz Hollanda kanununda yer almamaktadır. Arabuluculuğa gönüllü dahil olma şartı kişinin kendi hür iradesi ile arkasında durabileceği bir çözüme ulaşmasının sağlanması açısından gereklidir.
Arabuluculuğun kullanım alanları nelerdir?
Kadriye Efe: Arabulucuk dünya genelinde her alanda kullanılabilmektedir. Altta örnekler ile açıklamaya çalışayım.
Aile hukuku; evllilik öncesi evlilik sözleşmesi, boşanma protokolları, ebeveyn/aile planları, nafaka, mal paylaşımı ve miras davalarında.
İş hukuku; haksız fesih, ayrımcılık, taciz, işçi mağduriyeti, işçiler arasındaki sorunlarda.
Ticari hukuk; iş ortaklıkları, zarar-ziyan, satış sözleşmeleri, ev sahibi-kıracı (ev bürosu).
Ceza hukuku: mağdur-fail
ve diğer alanlarda; kurumsal uyuşmazlıklarda, vergi dairesi, ödenek kurumları, belediyelerde, okullarda, vakıf ve inanç topluluklarında oluşan uyuşmazlıklarda.
Adliyeye gidip hâkim karşısına çıkmak bir çoğu için gerginlik yaratabilen bir durumdur.
Peki bir arabulucuya gidilmesinde ne gibi faydalar var?
Kadriye Efe: İlk başta taraflar arasında ki uyuşmazlığın tırmanması arabulucuk ile önlenebilir. Özellikle aile davalarında, zor olsa da sağduyulu ve mantıklı olmak gerekir. Boşanma davalarında aslında hiç bir zaman taraflardan biri için kazanan taraf diye bahsedemeyiz. Neticede taraflardan her ikisi de bir şeyler kaybetmektedir. Özellikle tarafların çocukları var olduğunda uyuşmazlığı asgariye indirmekte fayda vardır. Adliyeye gidip hâkim karşısına çıkmak bir çoğu için gerginlik yaratabilen bir durumdur. Arabuluculukta resmi olmayan bir ortamda rahatlıkla duygularınızı ifade edip evliliğinizin sonlandırılmasına dair belirli hususlarda mutabık olarak (eski) eşinizle beraber anlaşma yapabilmektesiniz. Sonrasında anlaşmaya vardığınız hususlarda arabulucu ile boşanma protokolü, ebeveyn (aile) planı ve hatta nafaka, mal paylaşımı hususunda sözleşme hazırlayabilirsiniz. Geriye sadece tüm bunları bir avukat aracılığı ile mahkemeye boşanma dilekçesiyle beraber göndermek kalıyor. Bu şekilde, çıkacak olan kararı aslında taraflar kendileri almış oluyor.
Dikkat edilmesi ve kesinlikle göz ardı edilmemesi gereken husus ise tarafların aralarından yaptıkları anlaşmalarda yasalara aykırılık bulunmamalıdır.
Gizlilik kaidesi de arabuluculukta bulunması gereken ilkelerden biridir. Varmış olduğunuz anlaşmalar bir sözleşmeye, bir boşanma protokolüne bağlansa bile arabuluculuk esnasında konuşulanlar gizlilik kaidesi altında yapılır ve bunlar adliyeye gönderilen sözleşmelere yansıtılmaz.
Adli prosedür ile kıyasladığımızda arabuluculuk maddi, manevi ve zaman açısından daha uygun. Adli prosedürlerde genelde aylarca dava tarihi beklemeniz gerekebiliyor ve sonrasında hâkim nihai kararı verdiğinde taraflardan biri buna rıza göstermeyip karara uymamazlık veya zorluk çıkarabiliyor. Bazı durumlarda ise örneğin; nafaka, çocuklarla görüşme, mal paylaşımı hususunda taraflar anlaşma sağlayamıyorsa prosedürler yıllarca sürebiliyor.
Bunun yanı sıra avukat ücreti ve mahkeme masrafları için adli devlet yardımı almadan prosedüre girecekler için de arabulucuk maddi açıdan daha ekonomiktir.
Arabuluculuğun masrafı ne kadardır?
Kadriye Efe: Arabulucuk genelde 1,5-2 saatlik görüşmeler olarak gerçekleşmektedir. Anlaşmaya varabilmek için genelde 2 ve en fazla 4 kez görüşme yeterli olmaktadır. Ender durumlarda daha fazlasına gerek duyulabilir. Geliri belirli bir meblağın altında olanlar için, tıpkı avukat vekalet ücretlerinde olduğu gibi, arabulucukta da devlet yardımı alınabilmektedir. Ve yine tıpki avukat vekil ücretlerinde olduğu gibi, şahıslar kendi katkı payı (eigen bijdrage) ödemeleri gerekmektedir. Arabulucukta bu 4 saate (2 görüşmeye) kadar katkı payı gelirine göre şahıs başı 53 avrodur, ve 4 saatten yani 2 görüşmeden fazla görüşmelerde ise gelirine göre şahıs başı katkı payı + 52 avrodur (yani toplam 105 avrodur).
Devlet yardımı alamayanlar ise arabuluculunun saatlik ücretine tabiidir.
Sorularınız ve arabuluculuk konusunda yardım istediğiniz takdirde,
e-posta: efeconsultancy@gmail.com adresinden veya
06-19 38 36 00 numaradan bana ulaşabilirsiniz. Veya internet adresimiz
www.arayibuluruz.biz adresimizi ziyaret edebilirsiniz.
