Bir Ayağı Hollanda’da, Diğer Ayağı Türkiye'de Olanların Dikkatine!..
Geri dönmeyi hayal ederken yeni imkanların oluşması, Hollanda'da yaşayan Türk toplumu da kendine yeni bir yaşam biçimi oluşturdu. Emekli olanlar yılın büyük bir bölümü Türkiye'de geçirmeye başladı. Böyle bir durumda vatandaşların sahip oldukları bazı hakların yanı sıra, uymaları gereken bazı zorunlulukları da bulunmaktadır.
1.Vatandaşlarımızı genelde üç gruba ayırmak mümkün...
• Birinci grup olarak; Hollanda’da yaşamış ve Türkiye'ye kesin dönüş yapmış bulunan emekliler, geri dönüş ödeneği alanlar, dul ve yetimler.
• İkinci grup; Hollanda’dan malullük ödeneği alanlar.
• Üçüncü grup ise; Hollanda’da yaşamaya devam eden, Emeklilik ödeneği veya malullük ödeneği alan göçmenler.
Bu bilgi ve araştırmam yasal bir zemin ve belge teşkil etmemekle birlikte, kişinin kendi bireysel sorumluluğunda, kendi yaşamını kurallar içerisinde düzenleyerek daha az riskli bir yaşam sürmesi mümkündür.
2. Uzun dönem Türkiye'de ikamet edenlerin dikkat etmeleri gereken kurallar nedir?
2.1 Ödenek alınan kurumdan izin almak gerekli mi?UWV, belediyeler ve SvB gibi kurumlardan alınan ödeneklerin izinle alakalı kuralları değişik olduğundan, gerekli olan izin dönemlerinde mutlaka teferruatlı bilgi ve izin almak gerekmektedir. 2. 2 Türkiye'de hastalık sigortası Hastalık sigortasına bilgi verme ve gerekli olan izni almak, Türkiye'de gerekli sağlık ve bakım giderleri için gereklidir. Ayrıca hastalık sigortasının hastalık giderleri ile ilgili Türkiye bakım giderleri şartnamelerini bilmek gerekir. Bunun yanında ek bir sağlık ve yolculuk sigortası yaptırmak beklenmeyen hastalık ve sigorta giderlerini karşılama da gerekli olabilmektedir. Son yıllarda bazı Sağlık sigortalarının (Zorgverzekeringen ) Türkiye’ye tatile gidenlere
111- formülleri vermedikleri bilinmekte.
2.3 Türkiye'de ikamet süresi 6 ayı geçenlerin dikkatine! Bir yıl içerisinde 6 aydan daha fazla bir süre Türkiye'de ikamet etmek, yaşadığınız ülkenin Türkiye olduğunu ve ödeneklerin SvB veya UWV’den Türkiye kasasına
(AOW/ WIA Turkije) aktarılmasını gündeme getirebilir. Hollanda’da ödenek almanız, bir banka numaranızın veya adresinizin olması Türkiye’de yaşamakta olduğunuz gerçeğini değiştirmez.
3. Hollanda Pasaportuyla Türkiye'de sürekli yaşayanların dikkat etmeleri gereken öncelikli kurallar; 3.1 Ödenek alınan UWV ve SvB’ dan kesinlikle kesintisiz Türkiye yaşayacağınıza dair yazılı izin belgesi alınız. 3.2 Çocukların eğitimi için gerekli olan okul denklik ve diğer işlemleri yaptırmak. 3.3 Hollanda’da devam edecek işlemlerin takibi için güvenilir bir dost veya aile yakınına genel vekaletname vermek.
3.4 Vergi daireleri ve geri ödenecek borçla tavsiyesini yapmak ve geri ödemelerin yapılmasını sağlamak.
4. Hollanda plakalı, azami 2 yıl süreyle Türkiye’de araba kullanma?
Son yıllarda Hollanda’da bindiğimiz arabamızı azami 2 yıl Türkiye’de Hollanda plakası ile (kenteken) kullanma hakkı bulunmaktadır. Yalnız son günlerde, sigorta ve vergi gibi Hollanda işlemlerini ve kayıtları yaptırmayanların mağdur olduklarını gözlemekteyim.
Bu konuda Türkiye’ye yola çıkmadan önce, Hollanda Vergi Dairesinden, Hollanda Karayolları Trafik Büro’sundan, www.rdw.nl ve Türkiye Gümrük Müdürlüklerinden bilgi almak ve işlemleri yaptırmak önemlidir.
Trafiğe katılma ve araba kayıt sicil kayıt kurumu www.rdw.nl
TC. İçişler Bakanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü, https://www.egm.gov.tr
5 Hollanda'da Sosyal Güvenlik.
5.1 Hollanda’da çalışarak ve ikamet ederek sigortalı olanlar?
Hollanda’da belirli yıllar ikamet eden ve çalışanlar Türkiye'ye kesin dönüş yapsalar bile, kendileri ve eşleri emeklilik yaşına geldikleri zaman (66 /67) Hollanda’dan emeklilik hakkı (AOW) için ikamet ettikleri Sosyal Güvenlik Kurumuna (SGK) Hollanda’dan Emekli olmak için başvuru yapmaları gerekir.
5.2 Yaşamını yitiren anne ve babanın, Dul kız çocuklarına ödenek bağlanır mı?
Hollanda yasaları, Yetim kız çocuklarına azami 21 yaşına kadar Yetim ödeneği (ANW) alma hakları vardır. Yaşamı sona eren anne ve babanın aylığından Dul kız çocukları Türkiye'de belirli bir ödenek alamazlar.
5.3 Gençlere Hollanda'da eğitim ve burs imkanı var mıdır?
Hollanda tabiiyetine sahip olan gençler, eğitim şartlarını, dil ve diploma şartlarını yerine getirdikleri takdirde, Hollanda’ya yerleşip bir eğitim takip etme imkanları vardır. Eğitim bursu ve ona sahip olmak için gerekli olan şartları yerine getirmek gerekir.
Bu konuda bilgi için: www.duo.nl
5.4 Türkiye’de bir Yüksek eğitim ve Üniversite hakkı var mıdır? Sadece Hollanda tabiiyeti ile, Lise (VWO) ve Orta Dereceli Meslek Eğitimi MBO Nivo 4 diplomalarına sahip olan, bir Hollandalı yabancı olarak, Türkiye Yükseköğretim Kurulu’nun Üniversitelerde sunduğu Yabancı öğrenci kontenjanından faydalanarak ve Turkiye’de bir Akademik eğitim takip etme imkanı vardır.
Bilgi adresi; https://www.yok.gov.tr.
Eğitim için gerekli olan harcamalar ve burs için Bologna Sürecinin Türkiye'de uygulanmasına uygun olması gereklidir. Ayrıca Hollanda’da var olan burs sistemine de uygunluk teşkil etmesi gereklidir.
6. Hollanda Pasaportu ve kimlik kartını Türkiyede Yaşarken yenilemek.
(Paspoort of ID-kaart aanvragen als u in het buitenland woont)
6.1 Nereden Hollanda Pasaportuna başvuru yapabiliriz?
Hollanda Krallığı Ankara Büyükelçiliği, Hollanda Krallığı İstanbul Başkonsolosluğu, Schiphol Havalimanı ve Hollanda sınır belediyeleri;
Paspoort of ID-kaart aanvragen bij Nederlandse grensgemeenten: Bergeijk, Bergen op Zoom, Breda, Den Haag, Echt-Susteren, Enschede, Maastricht, Montferland, Oldambt, Sluis, ve Venlo Hollanda tabiiyetine geçen bir kişi 1 Nisan 2003 tarihinden sonra, Hollanda pasaportuyla en fazla 10 yıl Türkiye’de sürekli kalma ve ikamet etme olanağına sahiptir. Hollanda tabiiyetini koruyabilmek için, 10 yılı doldurmadan önce, sahip olunan süresi bitmekte olan ve 10 yıl daha geçerli olacak Hollanda Pasaportunu yenilemek gereklidir.
7. Türkiye'de ikamet edenler, Geri dönüş kanunundan (De Remigratiewet) Faydalanabilirler mi?
1 Ocak 2025 tarihine kadar yürürlükte olacak olan Geri Dönüş Yasasından
(De Remigratiewet) faydalanmak için son 8 seneyi Hollanda’da ikamet etme şartı vardır. Ayrıca eşlerden birisinin, başvuru anında 55 yaşını doldurmuş olması ve Hollanda’dan bir yıllık süreli sosyal ödenek almış olma şartı bulunmaktadır.
8. Ödeneklerin Türkiye’de Ödenmesini Düzenleyen Yasa (Wet Beu, Wet beperking export uitkeringen)
1 Ocak 2000 ‘den itibaren yürürlükte olan yasa ile, Hollanda’dan ödenek alan ve kesintisiz Türkiye'de ikamet edenler, Hollanda Sosyal Güvenlik Sistemine göre gönüllü temelde sigortalıdırlar.
Sigortalarını gönüllü temelde devam ettirmeyen, Hollanda Sosyal Güvenlik Sistemine göre; Emeklilik AOW, Dul ve yetimler ANW ödenekleri için sigortalı değillerdir. Bu emeklilik yaşına ulaşıldığı zaman daha az sigortalı yıllar için daha az Emekli aylığı (AOW) ve ölümlerde geride kalanların bir Hollanda'dan belirli bir süre Dul ve yetimler (ANW) ödeneği alamayacakları anlamına gelir.
9. Türkiye'de ve Hollanda da eğitim imkanı
Çocukların Hollanda dilini ve kültürünü unutmamaları için Hollandaca dili ve edebiyatı eğitimini sağlayan ve belirli illerde hizmet veren Yurt dışında Hollandaca Eğitim Vakfı'ndan bilgi almanız mümkündür. İş ve eğitim olanakları Hollanda sermayesinin Türkiye'de ve Türk sermayesinin Hollanda’da varlığı gözle görülür artış göstermektedir. Hollanda'da ve Türkiye'de yaşayan iki dilli gençlere Hollanda ve Türkiye, akademik meslek eğitimin yanı sıra çeşitli olanaklar sunmaktadırlar.
Bu konuda gerekli bilgi için; eğitim ve Burs Kurumu, www.duo.nl Türkiye’de Yükseköğretim Kurulu; www.yok.gov.tr Hollanda Büyükelçiliği, www.mfa.nl Yurtdışında Hollandaca Eğitimi Vakfı, www.stichtingnob.nl Turkiye Cumhuriyeti Lahey Büyükelçiliği; www.lahey.be.mfa.gov.tr
T. C. KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI, Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı. İletişim: https://www.ytb.gov.tr.
Yabancı Diploma denklik ve tavsiye kurumu www.nuffic.nl
10. Türkiye'de yaşayan Hollandalı Türk göçmenlerinin kendi kurumlarını ve vakıflarını kurmaları ve geleceğe yönelik Türkiye ile Hollanda arasında köprü vazifesini kurarak Hollanda sermayesi ve Türkiye ekonomisi için aranan kişi ve kurumlar olmaları neden mümkün olmasın?
Ben kısaca sizler için küçük bir araştırma gezintisi yaptım, gerisini düşünmek ve bulmak sizlerin görevi. Faydalı bilgimi sizlerle paylaşa bildiysem ne mutlu bana.
Sağlıklı ve mutlu bir tatil dileklerimi sevgilerimle sunar, düşünce ve önerilerinizi beklerim.
Sağlıcakla kalın.
Nejat SUCU
Sosyal Hizmetler Danışmanı.
