Bir Kova Su, 1 Cent: Amsterdam'ın Temiz Suya Kavuşma Hikayesi
Amsterdam, bugün musluk suyunun güvenle içilebildiği nadir şehirlerden biri olsa da bu her zaman böyle değildi. 19. yüzyılda kolera ve tifo gibi salgınlar, temiz suya erişimin önemini ortaya koymuş ve bu ihtiyacı karşılamak üzere su şirketleri kurulmuştu. Hollanda’nın bugün temiz içme suyunu güvence altına alan 10 aktif su tedarikçisinden biri olan Waternet, Amsterdam’a hizmet veriyor. Ancak bu suyun Amsterdam’a ulaşması zorlu bir tarihsel süreçten geçti. Hadi bu sürece beraber tanık olalım.
Su İhtiyacının Artışı ve İlk Çözüm Arayışları
27 Ekim 1275'te, Amsterdam adı ilk kez resmi bir belgede geçtiğinde, şehirde yaklaşık 1000 kişi yaşıyordu ve Amstel ile İJ nehirlerinin temiz sularını kullanıyorlardı. Ancak nüfus arttıkça, bu sular insan ve sanayi atıklarıyla kirlenmeye başladı. Kanallar adeta açık kanalizasyon görevi görüyordu ve halk temiz suya erişmekte zorlanıyordu. Yağmur suyunu fıçılarda biriktirmek veya alkol oranı düşük bira içmek gibi geçici çözümler bulunsa da yetersiz kalıyordu.
Bu dönemde, daha fazla temiz suya ihtiyaç duyan halk için, Vecht göllerinden teknelerle su taşındı. Ancak bu suyun maliyeti yüksekti, bu yüzden sadece zenginler erişebiliyordu; yoksul halk ise kirli kanal suyuna veya yağmur suyuna mahkûm kalıyordu.
Jacob van Lennep’in Vizyonu ve Büyük Değişim
Amsterdam’ın temiz suya kavuşma hikayesi, Hollandalı yazar, şair ve politikacı Jacob van Lennep’in ilham veren bir fikirle ortaya çıkmasıyla başladı. 24 Mart 1802 doğumlu Van Lennep, bir gün karısı Henriëtte ile yazlık malikânelerinde sohbet ederken, içtiği kumul suyunun lezzetini fark etti. Bu suyu Amsterdam halkına ulaştırmanın mümkün olup olmadığını düşündüler. Henriëtte, eşini bu projeye başlaması için yüreklendirirken, Van Lennep de bu vizyonu gerçekleştirme arzusuyla harekete geçti.
Su Projesi: Bir Mühendislik Harikası
Van Lennep’in öncülüğünde başlatılan su projesi 1853 yılında, sekiz yıllık bir sürecin ardından tamamlandı. Proje kapsamında, 8850 borudan oluşan ve 23 kilometre uzunluğundaki Leidsevaart su hattı döşendi. Haarlem’den Amsterdam’a kadar uzanan bu hat, o dönemin en büyük mühendislik başarılarından biri olarak tarihe geçti. Böylece Amsterdam halkı sağlıklı ve temiz içme suyuna kavuştu.
Amsterdam’ın Bugünkü Su Kaynağı: Waternet
Bugün Amsterdam’da halk, Waternet tarafından sağlanan temiz içme suyuna ulaşabiliyor. Waternet’in sağladığı bu hizmetin ardında, Van Lennep’in ileri görüşlülüğü ve bir kadının, Henriëtte’nin desteği yatıyor. Bu suyun ardındaki hikâyeyi çoğu Amsterdamlı bilmese de, içtikleri her yudum, şehirlerinin uzun yıllara yayılan temiz su mücadelesinin bir parçası.
Amsterdam’ı Keşfedin: Geçmişten Günümüze Tarihsel Bir Yolculuk
Ben, Hasene Eryiğit; Amsterdam’da doğmuş, öğretmenlik, sanat tarihi ve rehberlik eğitimi almış bir Amsterdam kaşifiyim. 4 Temmuz 2024’te kurduğum MyTourNL tur şirketimle, sizleri Hollanda’nın saklı hazinelerini keşfetmeye davet ediyorum. Kültür turlarımızda, ilgi çekici hikayelerle ve keyifli detaylarla Hollanda'nın büyüsünü hissetmeniz için çalışıyorum.
Amsterdam’ın temiz suya kavuşma hikayesinin detaylarını www.waternet.nl adresinden öğrenebilir ve bu büyüleyici yolculukta bizlere eşlik edebilirsiniz.
Hasene ERYİĞİT
