Hollanda’da 2025 Erken Seçim Gündemi ve Partilerin Pozisyonları

Hollanda’da 2025 Erken Seçim Gündemi ve Partilerin Pozisyonları

Amsterdam / TÜDAM — Hollanda, 2025 yılı sonbaharında siyasi krizlerle şekillenen uzun bir sürecin ardından 29 Ekim’de erken genel seçime gidiyor. Göç, konut krizi ve ekonomik sıkıntılar gibi konular, kampanya süreçlerinde en çok tartışılan başlıklar olarak ön plana çıkıyor. Araştırmacı Haydar Haluk Ceylan tarafından hazırlanan analiz, partilerin seçim programlarını göç, iltica, İslam ve dış politika ekseninde karşılaştırıyor. 

Siyasi Krizin Arka Planı ve Seçime Giden Yol

2023 seçimlerinin ardından uzun ve hassas koalisyon müzakereleriyle kurulan hükümet, PVV’nin (Özgürlük Partisi) iltica ve göç politikalarına dair anlaşmazlıklar nedeniyle 2025 yılında çözülme noktasına geldi. 3 Haziran 2025’te PVV’nin hükümetten çekilmesi, Temsilciler Meclisi’nin feshedilmesine ve 29 Ekim’de erken seçime gidilmesine yol açtı. 

Bu gelişmeler, Hollanda’daki çoğulcu parti yapısının istikrarsızlık riskini yeniden gündeme taşıdı. Parlamento sisteminde baraj olmaması ve nispi temsil düzeni, küçük partilerin mecliste yer almasına imkân tanıyor, bu da koalisyon arayışlarını karmaşıklaştırıyor.

Anketler, Eğilimler ve Kaçınılmaz Kırılmalar

Analize göre, seçim döneminin en dikkat çekici özelliği kararsız seçmen oranının hâlâ yüksek olması. Ipsos I&O’nun Ekim 2025’te yaptığı ankette, PVV önde görünse de toplam yüzde 83’lük bir kesim oy tercihini hâlâ netleştirmemiş durumda.

Farklı anket kurumlarına göre PVV ile CDA, D66, GL-PvdA gibi merkez partiler arasında sıkı bir rekabet gözlemleniyor. Seçime günler kala kamuoyu tartışmaları, kampanyalarda ortaya çıkan olaylar ya da sürpriz gelişmeler seçim dengelerini değiştirebilecek potansiyele sahip.

Parti Programlarına Göç, İslam ve Kimlik Perspektifinden Bakmak

Analizde her partinin göç, iltica ve Müslüman topluma yönelik politikaları detaylı şekilde karşılaştırılıyor:

• PVV: Göçü neredeyse tamamen durdurmayı, sığınma başvurularını reddetmeyi, AB ve BM gibi uluslararası yükümlülüklerden çekilmeyi savunuyor. Ayrıca İslam’ı “özgürlüğe tehdit” unsuru olarak tanımlayan söylemler programlarında yer alıyor.  
• CDA, JA21 ve VVD gibi sağ ve merkez-sağ partilerde göç kontrolü ve sınır güvenliği ön plana çıkarılıyor; ancak bu partiler PVV kadar radikal bir söylem yerine daha ılımlı ve kurumlara yönelik düzenlemeler öneriyor.  
• GL-PvdA, D66 ve DENK gibi merkez-sol / kapsayıcı partiler, insan hakları, entegrasyon, ayrımcılıkla mücadele gibi eksenlerde daha ılımlı ve kapsayıcı bir yaklaşım öne çıkarıyor. İslamofobi eleştirisi ve Müslümanların eşit yurttaşlık haklarının savunusu bu partilerin söyleminde önemli yer tutuyor.  
• DENK özelinde dikkat çeken nokta: göçmen kökenlilerin siyasal temsiliyeti, ayrımcılıkla mücadele ve dış politika eleştirileriyle hem azınlık politikasında hem dış politikada aktif bir duruş sergilemesi. 

Partilerin programlarında ayrıca konut krizi, iklim & enerji politikaları, sosyal güvenlik ve ekonomi gibi alanlarda da vaadler bulunuyor; fakat göç-mutual kimlik ekseni kampanyaların en sıcak gündem maddesi olarak dikkat çekiyor. 

Seçim Sandıkta Belirleyecek Kırılmalar

Bu erken seçimde kazanan yalnızca partiler değil; Hollanda’nın gelecekte izleyeceği sosyal ve siyasal yönelim, göçten kimlik siyasetine kadar geniş bir alanda ray değiştirme potansiyeli taşıyor. Kararsız seçmenlerin eğilimleri, seçim kampanyalarında meydana gelecek sürprizler ve son dakikadaki kırılmalar sandık sonuçlarını doğrudan etkileyecek.

Analizin öne çıkardığı temel mesajlar şöyle:

• Parti programları arasında göç-iltica politikasında ciddi farklar var; bu farklar oy tercihlerini etkileyebilir.
• Kararsızlar çok geniş bir oranda ve seçim sonrası koalisyon pazarlıkları da belirleyici olacak.
• Kimlik, İslam ve ayrımcılık söylemleri, özellikle göçmen topluluklar açısından “kendine ait politika” arayışını tetikleyebilir.