Alzheimer Teşhisi Konmuş Hastanıza Nasıl Yardım Edebilirsiniz?

Alzheimer Teşhisi Konmuş Hastanıza Nasıl Yardım Edebilirsiniz?

Bunama (demans), kişinin günlük yaşamını eskisi gibi sürdürmesini engelleyen, ilerleyici, kronik bir beyin hastalığıdır. Hafıza, soyut düşünme ve karar vermede bozulma, ana bulgulardır.

Alzheimer tipi bunama, yaşın ilerlemesiyle birlikte daha sık görülür. Genellikle sinsi başlangıçlı ve yavaş ilerleyicidir. Araştırmalara göre 85 yaşın üstünde %50 oranında beklenen bir hastalıktır. Ailede Alzheimer hastasının bulunması, sizin veya çocuklarınızın da bu hastalığa yakalanacağınızı göstermez. Hastalık bulaşıcı değildir. Ancak 60 yaşın altında bu hastalığa yakalanan kişilerin ailelerinde genetik yatkınlığın olduğu düşünülmektedir.

Hastalığın nedeni olarak bahsedilen mekanizmalar çok çeşitlidir, ancak tek bir kesin sebep bilinmemektedir. Alzheimer tipi demansın teşhisi, diğer demans nedenleri dışlanarak ve uygulanan testlerle konabilir. Diğer demans nedenlerinin bir kısmı tedavi edilebilir bir tıbbi durumdan kaynaklanabilir. (Örn: Depresyon, ilaç zehirlenmeleri, beslenme bozukluğu, tiroid hastalığı, vb.)
Alzheimer’daki hafıza bozuklukları, öncelikle yakın geçmişe aittir. Hastada, insan isimlerini unutma, tarihleri unutma, yabancı yerlerde dolaşma güçlüğü başlar. Yakın zaman hafızasındaki bozulmaya karşın hasta , daha eskiden yaşamış olduğu olayları daha iyi hatırlar. Hatta hasta yakınları "sorsan tarih bilir" diye düşündükleri için, yakın hafıza kayıpları masum olarak algılanabilir.

Hastalığın ileri evrelerinde, belirgin davranış bozukluğu, halüsinasyonlar, kelime bulma güçlüğünde artış, günlük aktivitelerini tek başına yapamama (giyinme, saç tarama, beslenme,vb.), aile bireylerini dahi tanıyamama, evin yolunu bulmada güçlük, tuvaletini kaçırma ve hatta yatağa bağımlılık gelişir.

Alzheimer Teşhisi Konmuş Hastanıza Nasıl Yardım Edebilirsiniz?

Öncelikli iş, teşhisin kabullenilmesi ve tüm aktivitelerinde hastanın desteklenmesi, cesaretlendirilmesidir. Günlük yaşam aktivitelerinden; banyo, tuvalet, idrar-dışkı kontrolü, yemek yeme, giyinme, alışveriş, para işleri, ev işleri, yemek hazırlama, ilaçlarının düzenli kullanımı özellikle takip edilmelidir. Bunları ne kadar bağımsız yapabilirse yaşam kalitesini o denli koruyabilecektir.

• Hastanızı mümkün olduğu kadar alışık olduğu ortamdan ve eşyalarından uzaklaştırmayın. Zira bu değişiklik, yenileri öğrenme güçlüğü nedeniyle demansını belirginleştirir.

• Evin içinde dolaşmasını kolaylaştırın, eşyaları sadeleştirin. Odaların girişindeki engelleri kaldırın. Evin aydınlatmasını artırın. Kayabilen ayakkabı ve terlikten kaçının.

• Hastalığın erken döneminde, ne yapması gerektiğini, olan biten olayları, tarihi, insanları mümkün olduğunca tekrarlayarak hatırlatın.

• Eşyaları bulmada güçlük çektiğinde, dolapların, kapıların üzerine neyin ne olduğunu ve nasıl kullanıldığını hatırlatan etiketler yapıştırın.

• Yemek yemeği reddedebilir veya aşırı yemeğe başlayabilir. Porsiyonlarını siz ayarlayıp, belli saatlerde sofraya oturtun.

• Giyinmedeki güçlükleri için, düğmeli, fermuarlı giysiler yerine, kullanımı daha kolay olanları seçin.

• Yıkanmak giderek karmaşık ve zor bir işlem haline gelebilir. Mümkün olduğunca bırakın kendi yıkansın. Siz hastayı adım adım yönlendirin.

• İdrar kaçırma sorunu başladığında gece yatmadan birkaç saat önce sıvı alımını kısıtlayın. Gün içinde düzenli aralıklarla tuvalete götürün. Kolay tanıması için tuvaletin ışığını gece de açık tutun. Gerekirse erişkin tipi hasta alt bezi kullanın.

• Demans, hastanızın yeni şeyler öğrenmesini engeller. Ancak günlük işlerde size yardım etmesini, eski hobilerini yapabildiği kadar sürdürmesini destekleyin. Bu, onun hayata ilgisini artıracak ve mutlu edecektir.

• Hastanız dönem dönem daha saldırgan, hırçın, şüpheci ve size karşı düşman tavırlı olabilir. Bazen de bağımsızlığını kaybetmesi onu depresyona itebilir. Bu konuda daima hekiminizle işbirliğinde olun, bazı tedavi önerileri olabilir.

• Hastanızın evden çıkıp gitmeleri ve sonra yolunu bulamayıp kaybolması olabilir. Evin kapısını kilitli tutmanız, evden habersiz çıkıp gitmelerini engelleyebilir. Dışarıda kaybolma olasılığına karşı, kimliğini tanıtan bir künye veya kimlik kartı ile adres, telefon bilgilerinizi üzerinde taşımasını sağlayın.

Son olarak; Alzheimer hastalığını erken yakalamakla tedavi başarısı artacağı için, hafıza problemleri ve davranış kusurunu farkettiğiniz yakınınız için erken dönemde mutlaka doktorunuza başvurun. Nöroloji uzmanınız gereken tetkikleri ve zihinsel değerlendirme testlerini uyguladıktan sonra, yeni geliştirilen ilaçlarla tedavisine başlayacaktır.

Alzheimer teşhisi almış hastanızla daha iyi ilgilenmek ve çaresizlik duygusuyla başa çıkabilmek için önce kendinize iyi bakın, duygularınızı paylaşın ve doktorunuzla sürekli işbirliğinde bulunun.

UZ.DR.AHMET SARIALP (NÖROLOJİ HASTALIKLARI UZMANI)