“Hep birlikte fakirleşeceğiz.” Kim demişti bu sözü bu yıl? Evet, bu söz Hollanda'nın devrik Başbakanı Mark Rutte tarafından 2022 yılında söylenmişti. Hollanda, geçen yüzyılda refah ve huzur yılları yaşadıktan sonra daha zor günlerin geldiğinin farkında. "Zeven vette jaren en magre jaren." Biz bu dönemi görmesek de, Hollanda'nın başkenti Amsterdam gibi aç, yoksul ve ekmek çalma zorunda kalan bir şehir var Hollanda tarihinde.
Hollanda'da tatil sona erdi.
Hollanda'nın devrik (Demissionair) koalisyonu, Liberal Özgürlük ve Demokrasi için Halk Partisi (VVD), Hristiyan Demokrat Parti (CDA), Demokrat-66 Partisi (D66) ve Hristiyan Birlik Partisi CU'dan oluşan Mark Rutte (VVD) IV Kabinesi, 2023 yasama yılını başlatarak 2024 yılının bütçe planlarını 19 Eylül 2023'te açıkladı.
Erken Temsilciler Meclisi (Tweede Kamer) Seçimleri'nin gölgesinde bir bütçe olan 2024 bütçesi, gelecek planlar ve seçenekler belirlenmeden genel hatlarıyla sunuldu. 22 Kasım'daki seçimlerde 13,4 milyon Hollandalı seçmen, 150 Temsilciler Meclisi üyesini belirleyecek. Seçimlerde partilerin alacakları oy ve temsilci sayıları hala belirsiz, bu da hangi partilerin koalisyon hükümetine katılacağını göstermiyor. Yeni hükümetin nasıl bir yönetim programıyla gelecekte nasıl bir yönetime sahip olacağını göreceğiz. İlerleyen yıllarda bütçe paylaşımında değişiklikler bekleniyor.
Hollanda Koalisyon hükümeti, 2024 yılı yasama dönemi için devlet bütçesi, kanun tasarısı ve mali planı 19 Eylül 2023'te Hollanda Kralı ve Devlet Başkanı Willem-Alexander tarafından Hollanda parlamentosuna ve kamuoyuna sunuldu. Dikkat çeken konular arasında Güçlü Hollanda ve Hollanda ekonomisi öne çıkıyor.
Bu yıl tarihi Ridderzaal salonunun tadilatta olması nedeniyle geleneksel tören Den Haag'daki "De Koninklijke Schouwburg"da düzenlendi. Törene, Hollanda Kraliyet ailesi, parlamento ve senato temsilcileri ile özel davetliler katıldı. Kral Willem-Alexander ile Kraliçe Maxima, Noordeinde Sarayı'ndan altın faytonla halkı selamlayarak salona geldi. Prens Günü'nde Kral Willem-Alexander, mali planın özetini sundu ve Rusya-Ukrayna savaşı, enerji krizi ve alım gücünün korunması gibi konulara değindi. Bu yıl ilk kez protokolde Kralın en büyük kızı ve Hollanda Kraliyet ailesinin veliahtı Prenses Amalia ile 18 yaşını dolduran ikinci prenses Alexia da yer aldı.
19 Eylül'ü takip eden günlerde, 2024 bütçesi Genel bütçe görüşmeleri (Algemene politieke beschouwing) ile Hollanda Temsilciler Meclisi (Tweede Kamer) tarafından tartışıldı ve yeni önergeler sunuldu.
2024 yılında Hollanda'nın politik gündemi neleri içeriyor?
Gelecek yıllarda, Hollanda'da yaşayan 1 milyon kişinin fakirlik içinde olduğu ve yaşam güvencesinin önemli bir konu olacağı tahmin ediliyor. "Iedereen heeft recht op bestaanszekerheid: een bestaan met voldoende en voorspelbaar inkomen, een woning, toegang tot onderwijs en zorg en een buffer voor onverwachte uitgaven. Dit is nodig om mee te kunnen doen in de samenleving." Asgari ücretin artırılması, çalışanlara vergi indirimi, vergilerin yükseltilmesi, enerji destek fonu ve yoksullukla mücadele, 2024 ve sonrasının politik gündemini şekillendirecek konular arasında yer alacak.
2024 yılı Hollanda bütçesi nasıl görünüyor?
2024 yılı Hollanda bütçesi 433,6 milyar euro olarak belirlendi, ancak Hollanda devletinin geliri 402 milyar euro olarak tahmin ediliyor. Bu, 2024 bütçe yılında Hollanda koalisyon hükümetinin 31 milyar euro bütçe açığı vereceği anlamına geliyor. Gerekli olan bütçe açığı daha önceki yıllardaki birikmiş fonlardan ve devlet borçlanmasından karşılanacak gibi görünüyor. 2023 ve 2024 yıllarının sonunda bütçe açığının daha az bir milyar euro olması bekleniyor.
Soğuyan neoliberal ekonomi ve düşen enflasyon
Olumlu bir not ise 2022 ve 2023 yıllarında yüksek olan enflasyonun 2024 yılında %3'e düşmesi bekleniyor. Güçlü ekonomik büyüme ve yatırımlar Hollanda ekonomisine güç ve istikrar kazandırmaya devam ediyor. Örneğin, 2022'de Hollanda'ya yerleşen 400 bin göçmen, ülkenin çekiciliğini ve ekonomik potansiyelini gösteriyor.
Hollanda tarihinde bir ilk mi?
2024 yılı Hollanda bütçesi 433 milyar euro olarak belirlenmişken, 2023 yılında toplam bütçe 395 milyar euro idi. En büyük pay, 111,3 milyar euro ile sağlık sektörünün oldu, sosyal güvenlik bütçesi büyümeye devam etti ve ikinci sıraya sosyal güvenlik (110,9 milyar euro) yerleşti. Ukrayna ve Rusya arasındaki savaş, savunma ve Ukrayna harcamalarında büyük bir artışa neden oldu.
2024 bütçe gelirlerinde artış var mı?
2024 yılında bütçe gelirlerinde artış bekleniyor ve toplam 402 milyar euro olarak tahmin ediliyor. Farklılık arasındaki bütçe açığı Hollanda devleti tarafından devlet borcu (Staatlening en schuld) ile karşılanıyor.
Peki, sorun nedir?
Var olan sistemin adaletli bir şekilde paylaşılmadığı sorunu. Zengin bir kişi bu soruyu sormayabilir, ancak Hollanda nüfusunun yüzde 1'i (600 aile) milli gelirin yüzde 26'sına sahipken, yüzde 10'u yüzde 61'ine sahip. Geriye kalan yüzde 90'lık nüfus ise yüzde 39'luk bir payla yetinmek zorunda kalıyor. Bu, insanlığın ve bizim gerçek sorunumuz gibi görünüyor.
Pay almak ve lobi grupları
1970'lerde inanç ve felsefe yaşam grupları (Verzuiling) sosyal yaşam kurumları için Hollanda bütçesinden pay alıyordu (Katholik, Protestan ve Hümansit). Ancak daha sonra mesleki gruplar ve kurumlar Hollanda bütçesinden büyük paylar almaya başladı. İnanç temelinde örgütsel ve dini yaşamı terk edenler, seküler ve belirli bir inanç grubuna bağlı olmayanlar yüzde 50'nin üzerinde, bu da lobi faaliyetlerini kolaylaştırdı.
Göçmenlere ne getiriyor?
Mültecilerin dışında, geleneksel göçmenler (Faslılar ve Türkler) için artık özel planlar ve bütçeler yok gibi görünüyor. Bu konudaki sorunlar dile getirilmiyor ve var olanlar ciddiye alınmıyor gibi görünüyor.
Kimse geleneksel göçmenlerin sorunlarından bahsetmiyor ve bütçe ayırmıyor gibi görünüyor. Bu konuda "Ağlamayan çocuğa süt vermezler" sözü akla geliyor. Belki de çocuk olmayı ve ağlamayı unuttuk. Ancak, bu sorunları dile getirmek ve çözüm önermek, daha adil bir Hollanda için önemlidir.
Sonuç olarak, 2024 yılı Hollanda bütçesi hem umut vaat ediyor hem de bazı sorunların belirsizliğini sürdürüyor. Yoksullukla mücadele, asgari ücretin artırılması ve sosyal güvencenin güçlendirilmesi gibi konular, gelecek yılların politika gündemini şekillendirecek gibi görünüyor. Ancak adaletli paylaşım ve geleneksel göçmenlerin sorunları da göz ardı edilmemelidir. Hollanda'nın geleceği, bu tür zorlukları ele almak ve çözüm üretmekle şekillenecektir.
