Tehlike Çanları Çalmıyor mu?
Yıl 1980, dilin ve kültürünü bilmediğim Hollanda'ya yerleşmeyi bekliyorum. Bu arada zamanı iyi değerlendirmek ve çanlı güvencesi olmayan Nevşehir'den uzak kalmak için Şükrü Dedemlerin Yuvannisi'ndeki tarlaya su kuyusu kazıyoruz. Yuvanni ve Göre bugünkünden daha şirin. Şükrü Dedemin itina ile yetiştirdiği, her gün suladığı 2000 selvi ağacı ile yeşil ve doğal. Gençliğimizin verdiği enerji ve neşe ile 15 günde 15 metrede yeterli derecede suyu bulduk ve bulduğumuz su uzun yıllar sulamada kullanıldı.
Yuvanni'nin akarsuyu, Nevşehir'e içme suyu kuyuları ile azalmış ve artık Yuvanni'yi sulamak için yetersiz kalmıştı. Yuvanni Nevşehir kalesi'nden 12 metre yüksek olduğu için tarihler boyunca kazılan su tünelleri ve döşenen kunklerle de Nevşehir'e içme suyu Göre'den temin ediliyordu. Göre Göre olalı Nevşehir sürekli doğal kaynaklarına, Meşesi'ni, Suyu'nu ve kumunu ve taşını Nevşehir için kullanmış ve karşılığında da belirli meta ve doğal ödeme yapmamıştır. Şehirler, köyler arasında ticari, sosyal, kültürel ve iktisadi sözleşmeler neden olmasın?
Türkiye Su ve Sulak Alanlar
Türkiye'de, sulak alanlar ve yeraltı su kaynakları her geçen gün azalmakta. Nevşehir'in Göre Kasabası Yuvannisi'nde 15 metreden çıkan su bugün artık 150-250 metreden sulama suyu olarak kullanılıyor. Geçmiş 50 yılda bir Belçika'nın yüzölçümü kadar, yaklaşık 30 bin 530 km2 sulak alan kaybetmiş bulunmaktayız. Böyle devam edersek 2050'de Türkiye sulak alanlarını tamamen kaybedecek.
Sonuçlarını geçmiş yıllarda, AB Ülkesi Hollanda'da 1 kilo ekmeğin tanesi 3 euro, bir kilo elma ve armut 3 euro'ya kadar yükseldi. Gelecek yıllarda dar gelirli insanlar ve nüfusun çoğunluğu için beslenme büyük sorun olacak.
Soruna Çözüm Aramak Gerek
Türkiye'nin ve komşu ülkesinin su sorunu gelecek yıllarda büyük savaşlara ve toplu göçlere sebep olacağı kesin. "Benim suyum var, ben istediğim gibi kullanırım" demek artık zor. Suyu olmayan bir komşu ülkeden başka bir ülkeye göçler yakın bir zamanda gerçekleşebilecek bir olay. Türkiye'de tamamen boşalan köyler, suyu ve geçim kaynakları olmayan köylerdir.
Türkler Orta Asya'dan Neden Göç Etmişlerdi?
Göçün sebebi, Orta Asya'daki iklimin gitgide kuraklaşmaya başlaması, iklim ile orantılı olarak geçim kaynağı tarım ve hayvancılığa dayanan göçebelerin otlak ve tarım alanlarının daralması, çoğalan nüfusun yeterince beslenememesi değil miydi?
Var Olan Kaynakların Korunması ve Artırılması
Su kaynaklarının idareli kullanılması gerekir. Bunun yanında, var olan yeraltı ve yerüstü su kaynaklarının artırılması gerekir. Uzun bir çalışma ve koordinasyon programı ile ancak mümkün olabilir. Avrupa Birliği ve Hollanda'nın var olan bilgi ve tecrübesini de iyi bir şekilde kullanmak gerek.
Sonuç
Türkiye'nin ve komşu ülkelerinin su sorunu bir milli güvenlik sorunudur. Bu soruna çözüm bulmak için tüm ülkeler birlikte hareket etmelidir. Su kaynaklarını idareli kullanmak, var olan su kaynaklarını artırmak ve su tasarrufu yapmak bu sorunu çözmek için gerekli olan adımlardır.
Gönlünüz su kadar berrak ve temiz olsun derim. Selamlarımla.
Nejat SUCU
