Hollanda’da devam eden Korona pandemisi ve ekonomik, sosyal, gelir, kazanç, iş ve istihdam üzerinde ki olumsuz etkileri 2022 ve 2023 yıllarında ‘da görmeye devam edeceğiz. Bugünlerde Korona rahatsızlığı geçirenler, ( Covid long ) ve 2 yıl yasal hastalık (ZW) süresini dolduranların işlerini kaybettiklerini okuyoruz.
Her ekonomik krizde işveren, bunu bir fırsat bilerek randıman alamadığı işçisinden sosyal ve vergi ödemelerinden kurtulmayı dener. Bu konularda biraz bilgi sahibi olmak, var olan çalışanların haklarının korunmasını sağlayacak ve iş akitlerinin feshinden doğacak olan kayıpları asgariye indirecektir.
İşveren ve işçi arasındaki İş sözleşmesi ( Contract / arbeidsovereenkomst ) nedir?
Hollanda hukukuna göre iş sözleşmesi, çalışanın işveren gözetiminde ve denetiminde bir iş yapmayı, hizmeti ve projeyi taahhüt ettiği ve karşılığında işverenin ücret ödemeyi kabul ettiği bir sözleşmedir.
1.Tarafların zorunlu oldukları yasalar
-- İşveren ile çalışan arasında düzenlenen ve her iki tarafın imzaladığı İş sözleşmesinin bir nüshasını çalışana teslim etmek zorundadır.
-- İşveren kendi istediği gibi ve kafasına uygun, aşağıda belirtilen yasalara uygun olmayan iş sözleşmesini düzenleyemez.
Uygunluk teşkil edecek yasalar;
-- İş ve Çalışma Yasası, var olan kuralları ( Het Arbeidsrecht ),
-- Hollanda Anayasası, Burgerlijk Wetboek,
--Yasal asgari ücret kanunu, Het wettelijk minimumloon,
-- İş güvenliği kanunu, De Wet Werk en Zekerheid,
--Çalışma şartları kanunu da Arbeidsomstandighedenwet,
--Çalışma zamanı ve süreleri kanunu, de Arbeidstijdenwet,
--Toplu sözleşmeler kanunu (CAO ) , de Wet op de collectieve arbeidsovereenkomst,
--Çalışma rejimini düzenleyen yeni Kanun, De Wet Arbeidsmarkt in Balans (WAB)
--Eşit muamele Kanunu, Wet gelijke behandeling.
-- Avrupa Birliği (AB ) ve Uluslararası Çalışma Örgütü’nün ( ILO) İş ve çalışma yasalarına uygunluğu gereklidir.
2. İş sözleşmesinin feshi ve iş sözleşmesini sona erdirme yolları;
-- İş akdinin sona erdirilmesi için işveren UWV Kurumundan alınan çıkış izniyle, Het ontslag via UWV,
-- Hollanda Kanton Asliye Hukuk Mahkemesi’nden alınan çıkış kararıyla, Het Ontslag via Kantonrechter,
-- Kendi isteği ile, gönüllü ve tek taraflı sözleşmenin feshi, Opzegging met instemming
-- İşçinin veya işverenin ölümü sonrası,
-- Korona pandemi gibi salgınlarda faaliyetleri son bulan hizmetler ve işverenler,
-- Tarafların Anlaşması (İkale-bozma). Taraflar arasında fesih sözleşmesi yapılır.
-- Belirli sözleşme süresinin dolması.
--Belirli bir süre işyerinden nedenli veya nedensiz habersiz bulunmama.
-- Genelde 2 yıl süren hastalığın ( ziektewet ) devam etmesinin devamında,
-- Derhal fesih hakkı, Op staande voet ontslag. Halk dilinde haksız verilen çıkış.
İşlenen bir cürüm, uyulmayan kurallar veya çalışan ile işveren arasında olan iş ve işveren ilişkisinin bozulmasından ve şiddet gibi cebir sonra aynı anda çalışanın işine son verme olayıdır. Non aktif etme anlamına da gelen, çalışanın haklarını kaybetmesi anlamında hoş olmayan iş sözleşmesinin feshidir.
Ne yapmak gerek ?
Bu konuda işverenler ve çalışanlar belirli hatalar yapmaktadırlar. Hukuksal olarak yapılan yanlış İş fesihlerin düzeltilmesi ve en az zararla kurtulmanın yolu Hukuksal yardım istemek ve ilk günden itibaren verilen haksız çıkış kararına itiraz etmek gereklidir.
Tarafsız aracı veya bir avukattan yardım istemek olumlu sonuçlar vermektedir.
-- İş sözleşmesinde belirtilen deneme süresinde verilen çıkış,
3.Sözleşmenin sona ermesinde çalışanın hakları
- Tatil parası ( vakantiegeld ) tatil günleri (Vakantiedagen ), 13. Aylık ( 13. Loon ) gibi biriken hakların işveren tarafından son ödenen aylık ile birlikte ödenmesi gerekir.
Kıdem ve İhbar Tazminatı;
İşveren tarafından toplam aylık kazancın ve toplam çalışma yıllarına göre Kantonrechter ‘in kararıyla ödenmesine karar verilebilir. Kıdem ve ihbar ve tazminatı karar verebilir. Kıdem tazminatı toplam hizmet yılları ve brüt kazanca göre belirlenir.
Toplam azami ihbar ve kıdem tazminatı brüt 86 bin avro olarak tespit edilmiş olup, daha fazla kazanç sağlayanlar yıllık brüt kazançları kadar tazminat almaları mümkündür.
-- İş akdi feshinden ihbar süresi, Opzeggingstermijn ;
Toplam çalışılmış yıllarına göre, 5 yıl çalışmış olana 1 ay,5 ile 10 yıl çalışmış olana 2 ay, 10 ile 15 yıl arasındaki çalışana 3 ay ve 20 yıl daha fazla çalışma süresi olan 4 aylık ihbar süresi tanınır.
4. Toplu çıkışlar ( Collektief ontslag )
Genelde büyük ekonomik buhranlarda, işverenin üretimi ve hizmeti Hollanda'nın dışına taşıması durumunda o iş yerinde var olan Sendikaların temsilcileri ( Ondernemingsraad ) ve işverenler tarafından varılan anlaşmaya göre ve UWV ‘den çıkış izninden sonra gerçekleşen toplu çıkışlardır. Genelde 3 yıla yayılan bir sosyal plan uygulaması da yürürlüğe konmaktadır.
1980’li yıllarda Hollanda’da başlayan Ford fabrikasının kapanması ve Hollanda’nın Tekstil sanayiyi tasfiye etmesi ile binlerce Türk tekstil işçisinin Twente’de işsiz kalmasına şahit olmuştuk. Tekstil fabrikaları toplu çıkışlar vermekteydi.
5. İflas anında işsizlik / Ontslag bij / door Faillisement
İflas anında çoğu zaman çalışanlar işlerini kaybederler. Var olan hakların ödenmesini ve İşsizlik ödeneği UWV kurumu tarafından devir alınır. Bu arada iflaslarda belirlenen kayyım ( Curator ) iflasın tasfiyesi, fabrikanın tekrar faaliyete geçmesi ve işçi hakları için düzenlemeleri takip eder.
6. Zorlukları çok ama çözüm de Sosyal Güvenlikte !..
Çalıştığınız süresiz sözleşmeli işverenin aniden kapılarını kapatması ve bilgi vermeden Hollanda’yı terk etmesi durumunda;
Yasal olarak var olan işveren ve iş sözleşmesi olmakla beraber, ödenmeyen işçi ücretleri ile çalışanlar mağdur olma durumudur. Bu konuda UWV Kurumu ve belediyelerin sosyal kasalarından ( Sociale zaken) insanlara yardım edebilme imkanları bulunmaktadır.
Yaşamın her anında gerekli olan, değişken ve bir o kadar kompleks olan bir önemli konu iş, istihdam, sözleşme ve iş sözleşmelerinin feshi. Burada sizlere kısmen de olsa, bilgi sunabildiysek ne mutlu bizlere.
Saygı ve sevgilerimle.
