Son yıllarda Avrupa Birliği’nin çekim merkezlerinden biri hâline gelen Hollanda, bilgi ekonomisine dayalı kalkınma stratejileri doğrultusunda yüksek nitelikli iş gücünü –ya da resmi adıyla “kenniswerker”leri– ülkeye çekmekte büyük başarı sağlamıştı. Ancak 2022 yılından bu yana bu göçmen grubunda dikkat çekici bir düşüş yaşanıyor. Bu durum, hem iş gücü piyasası hem konut krizi hem de siyasi iklim açısından yeni bir dönemin habercisi olabilir.
Yükselişin Ardından Gelen Düşüş
Merkezi İstatistik Bürosu’nun (CBS) verilerine göre, 2022 yılında Hollanda’ya gelen yüksek nitelikli yabancı çalışan sayısı 26 bini aşarken, bu sayı iki yıl içinde yaklaşık %40 oranında azalarak yıllık 16 bine geriledi. En büyük düşüş, Hindistan, Çin ve Türkiye gibi bilgi teknolojileri ve mühendislik alanlarında önemli iş gücü kaynakları olan ülkelerden gelenlerde yaşandı.
Söz konusu düşüş, sadece rakamsal bir değişim değil; aynı zamanda ülkenin yüksek nitelikli göç politikalarında, iş piyasasında ve siyasi tartışmalarda bir kırılmayı da işaret ediyor.
Siyasetin Göç Politikalarına Müdahalesi
2023 seçimlerinden önce, bilgi çalışanlarının Hollanda’daki uygun fiyatlı konutlara erişim konusunda haksız bir avantaja sahip oldukları yönündeki eleştiriler kamuoyunun gündemine taşındı. Özellikle Amsterdam ve Eindhoven gibi büyük şehirlerde konut sıkıntısı yaşanırken, görece yüksek maaşlı expatlar, vergi avantajları sayesinde yerli nüfusa karşı konut piyasasında rekabet üstünlüğü sağlıyordu.
Bu bağlamda NSC lideri Pieter Omtzigt, expatlara sağlanan %30’luk vergi muafiyetinin azaltılmasını önerdi. Öneri, Senato tarafından reddedilse de 2027 itibarıyla bu oran %27’ye düşürülecek. Vergi avantajlarının sorgulanması ve siyasi belirsizlik, yabancı profesyonellerin Hollanda’ya olan ilgisini azaltmış olabilir.
Konut, Vergi ve Göçmen Politikası Arasındaki Bağlantı
Göç politikalarının vergi rejimleri ve konut piyasası ile bu kadar iç içe geçmiş olması, Hollanda’daki sosyal dengeleri derinden etkiliyor. Ekonomik büyüme için nitelikli göçe ihtiyaç duyan bir ülke olan Hollanda, bu kişileri cezbetmek için geçmişte uyguladığı kolaylaştırıcı politikaları yeniden gözden geçirme aşamasında.
Ancak bu tür sınırlayıcı adımların, küresel rekabet içinde yer alan Hollanda’nın inovasyon ve teknoloji ekosistemi üzerinde olumsuz etkiler doğurması muhtemel. Özellikle yüksek teknoloji ve araştırma merkezlerinin bulunduğu bölgeler bu düşüşten doğrudan etkilenebilir.
Sığınmacı Profili Değişiyor, Bekleme Süreleri Uzuyor
Yüksek nitelikli göçmenlerin sayısındaki düşüşe karşılık, sığınmacı sayısında ise artış yaşanıyor. Ancak burada da ciddi bir tıkanma söz konusu. Göç ve Vatandaşlık Dairesi (IND), başvuruları zamanında sonuçlandıramadığı için sığınmacıların ortalama bekleme süresi 53 haftayı bulmuş durumda. Mahkemelere taşınan dava sayısı 89 bini geçti; IND ise 36,8 milyon euroyu aşan tazminat ödemek zorunda kaldı.
Öte yandan, Suriyeli mülteciler başta olmak üzere aile birleşimi yoluyla gelen başvuru sayısında önemli bir artış yaşandı. 2023’te 22 bin olan başvuru sayısı, 2024’te 30 bine ulaştı. Bu durum, ülkenin göçmen kabul kapasitesi ve barınma olanakları üzerindeki baskıyı artırıyor.
Uluslararası Öğrenciler Hollanda’yı Terk Etmiyor
Kabinenin, Avrupa dışından gelen öğrenci sayısını azaltma yönündeki niyet beyanına rağmen, bu grupta büyük bir azalma görülmüyor. Yıllık 20 binin üzerinde başvuruyla Çin, Hindistan ve ABD’den gelen öğrenciler Hollanda’da eğitim almaya devam ediyor. Avrupa Birliği vatandaşı öğrenciler için vize gereksinimi bulunmadığından, bu sayıların toplam etkisi çok daha büyük.
Yeni Bir Dengelenme Dönemi mi?
Hollanda’nın yüksek nitelikli göçmen politikasında yaşanan bu düşüş, salt geçici bir dalgalanma değil; aynı zamanda daha geniş çaplı bir paradigma değişiminin habercisi olabilir. Siyasi baskılar, konut krizinin toplum üzerindeki yansımaları ve giderek daha katılaşan göç politikaları, ülkeyi bilgi ekonomisinde cazip bir destinasyon olmaktan uzaklaştırabilir.
Önümüzdeki yıllarda vergi politikalarında daha adil ve dengeli çözümler üretilip üretilemeyeceği, aynı zamanda eğitim ve konut politikalarının entegrasyonu bu sürecin gidişatını belirleyecek. Hollanda, bir yandan sığınmacı ve uluslararası öğrenci akınına yanıt vermeye çalışırken, diğer yandan ihtiyaç duyduğu yüksek nitelikli iş gücünü nasıl çekeceğini sorgulamak zorunda kalacak gibi görünüyor.
Kaynak: CBS, IND, Hollanda Göç Politikaları Gözlemevi
