Mustafa Bulut: "Hollanda Türkleri Manevi Rehberlikte Bilgisiz"

Mustafa Bulut: "Hollanda Türkleri Manevi Rehberlikte Bilgisiz"

Yalnızlaşan Dünyada Manevi Rehberlik

Röportaj: Gül BARUT

Toplumsal değerler her dönem değişim gösterebilir ve bu değişim, günümüzde yalnızlaşma veya bireyselleşme olarak karşımıza çıkmakta. Özellikle kalabalık şehirlerde bu durum sıkça yaşanıyor. Biz Türk toplumu olarak sosyal bir kültürden geliyoruz. Aile ziyaretleri, bayramlaşma ve taziye ziyaretleri gibi geleneklerimiz var. Ancak, günümüzde bu geleneklerin uygulanması giderek azalıyor ve bu da yalnızlaşma ve bireyselleşmeyi beraberinde getiriyor.

Gençler pratik hayatın getirdiği sorumluluklar nedeniyle bu durumun farkına varamayabilirler. Ancak, yaşlılar sağlık sorunları ve çocuklarının yoğun çalışmaları nedeniyle bu yalnızlaşmayı derinden hissediyorlar. Ağır hastalık veya kaza gibi durumlar da manevi rehberlik ihtiyacını artırıyor. Bu nedenle manevi rehberlik hizmetinin önemine dikkat çekmek amacıyla bu röportajı gerçekleştirdik.

Bu ay, "UZMAN KONUK-Manevi Danışmanlık ya da Manevi Rehberlik" başlığı altında:

• "Manevi danışmanlığı ya da manevi rehberliği ne kadar tanıyoruz?"

• "Manevi danışmanlık ya da manevi rehberlik nedir, ne değildir?"

• "Manevi danışmanlığı ya da manevi rehberliği kimler verebilir?"

gibi sorulara yanıt arayarak sizlere bu konuda farkındalık kazandırmayı amaçlıyoruz. Bu kapsamda, Mustafa Bulut Bey ile konuştuk.

Yalnızlaşan Dünyada Manevi Rehberlik

Gül BARUT: Merhaba Mustafa Bey, bu röportaj için dergimize zaman ayırdığınız için teşekkür ederim. Sizi ve mesleğinizi daha iyi tanıyabilmemiz için biraz kendinizden bahsedebilir misiniz? Örneğin, "Kültürlerarası Yaşam Sonu" bakımına ilişkin yaygın olarak kullanılan ve bizzat kendinizin hazırladığı ETZ ve NVIC kullanma kılavuzundan ve "Yılmaz Ailesine Nasıl Anlatırım?" adlı eğitim yapımcılığından bahsedebilir misiniz?

Mustafa BULUT: Dedelerim Türkiye’den Eindhoven’a gelmişler. Babamlar sonradan Veghel’e taşındılar, orada büyüdüm. Lise çağlarında Amsterdam’a geçtim. Küçükken ilahiyat, tıp veya öğretmenlik yapmak isterdim. Öğretmenliği "Çocukları eğiten, insanlığı eğitir." düşüncesiyle yapmak isterdim, ancak ilahiyat eğitimi kısmet oldu. İlahiyatı seçmemdeki sebep, son yıllarda dünya genelinde İslam’a bakışın değişmesi, özellikle 11 Eylül’den sonra oluşan algının düzeltilmesine katkı sağlamak istememdi.

Inholland Yüksek Eğitim Okulu’ndan imam olarak ilk mezun olanlardanım. Manevi danışmanlık alanında Vrije Universiteit Amsterdam'da premaster ve master eğitimimi tamamladım. İlk olarak Rotterdam'da GGZ (Ruhsal Bakım Alanı) ağır ruhsal rahatsızlığı olan vakalarla çalıştım, sonra hastaneye geçtim. Şu anda VGVZ (Hollanda Sağlık Sektörü Manevi Danışmanlar Kurumu) İslam bölümünün başkanıyım ve Hollanda çapında sağlık sektöründe çalışmakta olan tüm Müslüman manevi danışmanların başkanlığını yürütmekteyim. Hastane içinde hem manevi rehberlik yapıyor hem de doktor ve hemşirelere eğitimler veriyorum.

Eğitimler veriyorum demiştiniz, bunu biraz açar mısınız? Hangi konularda ve nerede veriyorsunuz?

Mustafa BULUT: İşlediğimiz konular farklıdır: morfin ve ağrı kesici sedasyon, dönüşü olmayan bir teşhis hastaya nasıl anlatılır, kalp masajı neden bazı hastalara yapılmaz, Müslüman aileler neden büyük kalabalık ile hastaya ziyaret ederler. Bu konuları içeriyor ve nasıl muamele gösterilmeli hususunda tavsiyeler veriyorum.

Hastane çalışanlarına motivasyon dersleri, kültür, din dersi, tıbbi boyutta iyileşmesi mümkün olmayan hastalıklara muamele ve hastaya ailevi desteğin önemi gibi konularda dersler veriyorum. Hedefim, dini ve kültürel olarak hasta ve yakınlarını tanıma, dini ve kültürel boyutu göz önünde bulundurmaları. Tilburg, ETZ Elisabeth, ETZ TweeSteden ve ETZ Waalwijk hastanelerinde manevi danışmanlık yapıyorum. Pratik bilgilere ihtiyaç olduğunu fark ettiğim için iş arkadaşlarımla, her kesimin kullanacağı evrensel bir kılavuz hazırladık.

"Evrensel Kılavuz: Hastanelerde Manevi Rehberliğin Yol Haritası"

Bu kılavuzdan kimler yararlanabilir? Siz bu kılavuzu hangi alanlarda kullanıyorsunuz?

Mustafa BULUT: Bu kılavuzdan hem hastane içinde hem hastane dışında çalışanlar, hasta yakınları faydalanabilir. Bu kılavuz bütün Hollanda genelinde kullanılmaktadır.

Manevi danışmanlık nedir, bu danışmanlıkta neler hedeflenmektedir?

Mustafa BULUT: Aslında bu soruya manevi rehberlik ne değildir diye cevap vermek yerinde olur. Öncelikle söylemeliyim ki "Manevi Danışman" bir fetva veya nasihat mercii değildir. İnsanın iki boyutu vardır: biri fiziksel boyut, yani bedenimiz; diğeri ise manevi boyut, yani içinde bulunduğumuz inançsal, ruhsal ve davranışsal boyutlarımız. Manevi rehberlik, insanın ikinci boyutu ile ilgilenir. Yani, o ikinci boyuttaki aksamaları, çelişkileri ve anlaşılmazlıkları düzenlemek ve anlaşılır hale getirmekle ilgilenir. Fiziksel yani bedensel boyutta doğabilecek olan olağandışılıklarla, rahatsızlıklarla ise tıp ilgilenir. Bizim şu anki konumuz manevi boyut olduğuna göre ona bir giriş yapmak isterim.

G.B.: Buyurun efendim.

Mustafa BULUT: Manevi boyut, insanın ruhsal dünyasıyla, yani iç dünyasıyla ilgilenir. "Hayatı anlamlı kılmak" her ne koşul olursa olsun, bulunduğu duruma nasıl yaklaşılması ve yaşadığı durum ile iç dünyasında yaşadığı çelişkilerle nasıl başa çıkılabileceğine yönelik verilen bir rehberlik şeklidir. Manevi rehberliğin en temel hedefi, hayatı anlamlı kılmaktır.

Hayatı anlamlı kılmayı biraz açar mısınız lütfen?

Mustafa BULUT: En basit şekliyle, bizler birbirimizle bir konu üzerinde konuşurken şöyle bir soru sorma gereği duyarız: "Bunu yapmanın... böyle davranmanın... böyle konuşmanın... anlamı ne?" Anlam katmak bir anlamda değer katmaktır. Düzenlemek, geliştirmek ve değerli hale getirmektir. Bizler de her birimiz, kendi hayatımıza ve en yakın çevremizden başlamak üzere etrafımızdakilerle güzel geçinmek, doğru, ahlaklı, adil, samimi olabilmek gibi insani vasıflara sahip olmak ve bu vasıfları kendi iç dünyamızda içselleştirmek manevi anda kendimizde ve en yakınımızdan başlamak üzere etrafımızdaki ilişkilerde gördüğümüz eksiklikleri onarmaya başladığımızda, benim, sizin, etrafımızdaki insanların hayatı daha anlamlı hale gelir. Manevi rehberlik yapan kişi ya da kişiler öncelikle kendilerine sonra da etrafına samimi ve dürüst olmak zorundadırlar.

Manevi Danışmanlık: Dinleyenin ve Anlatanın Rolü

Bir manevi danışmanın misyonu nasıl olmalıdır? Bu misyonda etnik kökenin rolü nedir?

Mustafa BULUT: Manevi danışman bir fetva tebliğ mercii veya bir psikolog değildir. Öncelikle bunu belirtmem gerekir. Burada profilimizin içeriğini iyi belirlemek gerekir.
İmamlık Profili: Anlatandır. Manevi Rehberlik Profili: Dinleyendir. Asıl olanın dinlemek olduğu öğretildi bizlere. Ancak kanımca her ne kadar asıl olan dinlemek olsa da anlatmak da manevi rehberlik hizmeti alan kişilerin hayatına dokunma işini yapan anlatma makamı da olmalıdır. Yani imamın yaptığı da bir o kadar önemlidir. Manevi rehberlikte anlatan için bir hüküm verme ya da bir sonuç belirtme yoktur. Sorularla karşı tarafın manevi dünyasını nasıl bir dengede tutabileceğini yine kendisine sorgulatmaktır. Bu düsturu elinde tutan manevi rehber her kesimden kişilere danışmanlık yapabilir. Örneğin, Hristiyan bir danışmanın bana İncil’den oku ve dua et derse, onu yapamam lakin onunla konuşabilirim. Çünkü insanların dini dili farklı olabilir, ancak yaşadıkları, olaylar karşısındaki tepki ve davranışları yani duyguları, ortalama olarak birbirine yakındır, birbirine benzerlik gösterir. Manevi rehberin buna göre bir profil içinde olması gerekir.

Hangi alanlarda manevi danışmanlık hizmeti alınabilir?

Mustafa BULUT: Özellikle riskli, stresli, sorunlu işlerle uğraşan sektörlerde mutlaka böyle bir hizmet alınması gerektiğine inanıyorum. Bunları içeren sektör olarak benim de çalıştığım ve büyük bir alan olan sağlık sektöründedir. Buna göre hastaneler, bakım evleri, engelli ve bazı hospes kurumlarında manevi rehberlik hizmetleri verilmektedir. Bunun yanı sıra adalet bakanlığında hapishanelerde de vardır. Hapishanelerdeki profil, sağlık sektöründen biraz daha farklıdır. Oralarda manevi rehberliğin yanı sıra imamlık profili de vardır. Örneğin, cuma namazı kıldırma ve isteğe bağlı bazı Kuran dersi gibi temel dini eğitimler verilmektedir. Yine savunma bakanlığında askeriyede de Müslüman manevi rehberlik verilmekte. Yine savunma bakanlığının altında Müslüman polislere de manevi rehberlik hizmeti verilmektedir.

Hollanda'daki Manevi Rehberler

Hollanda'da kaç tane manevi rehberlik alanında bakımda çalışan var?

Mustafa BULUT: Hollanda genelinde sağlık sektöründe 50-100 arası Müslüman manevi rehber hizmet vermekte.

Manevi Bakım Hizmetleri Nerelerde Veriliyor?

Mustafa BULUT: Hastanelerde bu en az 24 saat yatış olması

durumunda bu hizmetten yararlanabiliyor. Yine bakım evleri, kişilerin hastalık ve yaşı göz önünde bulundurularak evlerde hizmet verilmekte ve hospes kurumlarında manevi rehberlik hizmeti verilmekte.

Hollanda'da yer alan sivil toplum örgütlerini bu vesileyle Türk kökenli vatandaşlarımızı bilgilendirmeye çağırıyorum.

Türk Kökenli Vatandaşlar Bu Hizmetin Farkında mı?

Mustafa BULUT: Genel olarak bakıldığında Türk kökenli vatandaşlarımız tarafından maalesef yeteri kadar bilinmiyor. Hizmete ihtiyaç olmasına rağmen hakların bilinmediğinden manevi rehberlik hizmeti Türk kökenli vatandaşlarımız bu hizmetten mahrum kalıyor. Bu konuda Hollanda'da yer alan sivil toplum örgütlerini bu vesileyle Türk kökenli vatandaşlarımızı bilgilendirmeye çağırıyorum. Manevi rehberlik üzerine Hollanda bir komisyon oluşturuldu. Bu komisyonda her kesime hitap edilecek şekilde farklı etnik kökenden olan vatandaşları da göz önüne bulundurarak her kesimin faydalanacağı bir komisyon ve bu komisyona kayda değer bir bütçe ayrıldı. Bu komisyon (VGYZ- Hollanda Sağlık Sektörü Manevi Danışmanlar Kurumu) olarak geçiyor. Sahiden de önemli sayılan bütçeler ayrılmasına rağmen böyle bir hizmetten faydalanmamak üzücü bir durum gibi geliyor bana.

Her kim ki 50 yaş üzeri ise, manevi danışmanlık hizmetinden ücretsiz faydalanabilir.

Devletin 2028'e kadar 50 yaş üstü ve iyileşmeyen vatandaşlara ücretsiz manevi danışmanlık hizmeti sunulduğunu duymuştum. Doğru mudur. Bu hizmetin işleyişiyle ilgili hakkında bilginiz var mı, varsa bu konudaki bilgi ve deneyimlerinizi bizimle paylaşabilir misiniz?

Mustafa BULUT: Evet doğru ve benim de bu konuyla ilgilenen biri olarak elbette bilgim var. Şöyle ki; her kim ki 50 yaş üzeri ise, manevi danışmanlık hizmetinden ücretsiz faydalanabilir. Bu hizmete dair ihtiyacın duyulması halinde doktor veya herhangi bir yetkilinin onayına ihtiyaç duymaksızın başvurulabilir. Bu ücretsiz hizmet, üç kategoriye yöneliktir: 50 yaş ve üzeri olan bütün danışanlar için, geri dönüşü olmayan (palyatif hasta)lar için (yaş sınırı yok) ve bu palyatif hastaların yakınları için (yaş sınırı yok).

Devlet, bu kategoriye giren hastalara belirli bir bütçe ayırdı. Bunun dışında 50 yaş altı hastalara danışanlara da bu hizmetin önümüzdeki

senelerde de verilmesi için çalışmalar yürütülmekte. Başvuru sonrasında duruma göre üç veya beş seans talebinde bulunulabilir ve ihtiyaç sahipleriyle kısa bir ön görüşme yapıldıktan sonra talepler yerine getirilir. Bu hizmetler için Centrum voor Levensvragen gibi kurumlara başvurulması gerekmektedir.

Manevi danışmanlık hizmeti, Hollanda’daki Türk vatandaşlar tarafından yeterli derecede tanınmıyor.

İlk nesil olarak adlandırdığımız Türk kökenli yaşlı vatandaşlarımıza, yeterince manevi destek sağlanıyor mu? Bu konuda neler söylemek istersiniz?

Mustafa BULUT: Türk kökenli vatandaşlar olarak burada böyle bir ihtiyacın olduğunun farkında değiliz. Böyle bir ihtiyacı karşılayabilecek herhangi bir çalışmanın olup olmadığı konusunda da merak edilerek bir araştırmanın yapıldığını da sanmıyorum. Bu nedenle de maalesef bu konuda Türk kökenli yaşlı vatandaşlarımıza gerekli hizmet götürülemiyor. Manevi danışmanlık hizmeti, Hollanda’daki Türk vatandaşlar tarafından yeterli derecede tanınmıyor. Manevi rehberliği diğer meslek gruplarından ayırmak gerekiyor. Ancak bu ayrımın çok iyi yapılması gerekir. Manevi danışman bir psikolog değildir. Din ile din psikolojisinin birleştiği bir alandır.

Hollanda genelinde manevi danışmanlık hizmeti veren kurumlar yeterli mi? Manevi desteğe ihtiyaç duyan herkese bu hizmet ulaştırılıyor mu, bu konuda aktif misiniz?

Mustafa BULUT: Maalesef ulaşamıyor. Ben başkan olarak Müslüman Manevi Danışmanlık Hizmetinin, Hollanda genelinde her yere bu hizmeti götürebilecek bir pozisyondayken sırf bilinmediğinden dolayı Hollanda geneline ulaşamadığından derin üzüntü duyuyorum. Biz personel olarak yeterliyiz ve çalışan arkadaşlarımız ile samimi ve kayda değer derecede çalışmalar yapıyoruz. Ne var ki maalesef yeterli bilinmediğinden, tanınır olmadığından dolayı manevi desteğe ihtiyaç duyan herkese Manevi Rehberlik Hizmeti ulaştırılamıyor. Hollandalı manevi danışmanlar her yerde olmalarına rağmen Müslümlerin yeterli sesini çıkarmadığından dolayı Müslüman manevi danışmanlar o kadar aktif olamıyor maalesef.

Çocuk danışanınız oluyor mu? Ebeveynler de manevi danışmanlık hizmetinden faydalanabiliyor mu?

Mustafa BULUT: Çocuk bölümüyle pedagoglar ilgileniyor. Sosyal hizmetler de ilgileniyor ancak sosyal hizmet görevlisi manevi rehberin profiline sahip olmadığından, hasta veya hasta yakınına manevi rehberin

verdiğini veremediklerini gözlemliyoruz. Biz manevi rehberler olarak daha uhrevi, mana boyutuna bakarız. Biz manevi rehberler olarak o anki zor durumda olan ailenin yanında olmak manevi destek olmak istiyoruz. Fakat bu gibi durumlarda manevi rehberin olup olmaması tam olarak netleştirilmediği için maalesef biz manevi rehber olarak çocuk ve yakınlarına destek olamıyoruz.

Yaşam Sonu Bakımında Yaklaşım ve İhtiyaçlar

Yaşam sonu bakımına ilişkin danışanlarınıza nasıl bir yaklaşım gösteriyorsunuz?

Mustafa BULUT: Hollanda’da maalesef geri dönüşümü olmayan hastalığa yakalanan kişilere, bir ümit bırakmadan direk hastanın kendisine söyleniyor. Önceden bir hazırlık konuşması yapılmıyor.

Yine “Hasta hastalığını bilmek istiyor mu?” diye sorulmadan direk olarak durumu anlatılıyor. Bu da hastayı oldukça kötü etkiliyor. Aslında kanunen hastaların kendi durumunu öğrenmeme veya kısmen öğrenme hakkı var. Bu da pratikte pek uygulanmıyor maalesef. Bu çok geniş kapsamlı, bir o kadar da hassasiyet gösterilmesi gereken bir durum. Manevi rehberliğin esas profesyonelliğinin kullanıldığı bir durum. Bizler burada hasta ve hasta yakınlarının o anki:

Hastalığın boyutunu…

Hastalığın kabul edilip edilmediğini…

Psikolojik durumlarının belirsizliğini ve daha birçok şeyi de bizler göz önünde bulundurarak hareket ederiz. ‘Maneviyatın bir diğer anlamı da ‘Ferahlık’ demek, var olma isteğidir. Bir ümit, yani ümit derken iyileşme ümidi değil var olma ümididir. Biz burada hastalara bu anlayışla hastalarımıza yaklaşırız. Ümit ile gerçeklik arasında bir köprü, bir baston olmaktır bizim amacımız. Bu hastalık ile baş etmede hastalara ve yakınlarına rahatlatıcı kelimelerle yaklaşırız. Mesela geri dönüşü olmayan bir hastanın, hastalığını kabul etmediği durumlarda ahiret gibi konuşma yapmaktan kaçınırız. Başka bir misal vermek gerekirse, Müslüman bir aile hastalığı kabul etmediği taktirde veya kabul edip de onu dillendirmek istemediği taktirde onlara, Kur’an’ı Kerim okunmasını isteyip istemediklerini sorarım. Eğer kabul derlerse, dua kısmında; “Yüce Allah’ım biz evvelâ amcamız için şifa isteriz, acilen şifa nasip eyle” dediğimde insanlar derin bir âmin diyorlar. Yine, “ya Rabb’im muradın, kulunun senin yanına gelmesi ise, onu şehitler makamına da sana kavuştur.” dediğimde, yine derin bir âmin sesi duyarız, fakat bu sefer insanlar ağlamaya başlar. “Ancak biz insanız, biz iyileşmesini

isteriz, iyileştir kendisi ya Rabbim” dediğimde insanlar tekrardan âmin diyorlar. Ben böyle bir duayı bilerek yapıyorum. İnsanları ümit ile korku arasında gezdiriyorum.

“Manevi Bakım Hizmeti ve Profesyonellik”

Manevi bakım hizmeti yapmak için neler yapmak gerekiyor? Bu eğitimi almak isteyenlere neler tavsiye edersiniz?

Mustafa BULUT: Öncelikle dört yıllık ilahiyat eğitimini tamamlaması gerekiyor. Sonrasında manevi rehberlik üzerine bir veya iki yıl master yapılması gerekiyor. VU üniversitesi bu alanda oldukça yaygın. Bu alanda eğitim ne kadar uzun olursa o kadar daha verimli oluyorsunuz. Bazen Türkiye’den ilahiyat diplomasıyla başvuranlar oluyor. İlahiyat eğitimi yanı sıra, ayrıca akreditesini almış üniversitelerde, ‘Manevi Rehberlik’ üzerine master yapılması isteniliyor. Hollanda’da bu mesleğin yapılması için bazı şartlar var. Bunlar;

(WO niveau) akademik seviye. VGVZ yanısıra SKGV eğitimlere bakıyor. Eğitimin yetersiz olması durumunda, oraya üye olamaz ve büyük bir ihtimalle Manevi Rehberlik Hizmeti veremez. Bu vesileyle şunu da eklemeden geçmek istemiyorum. Manevi Rehberlik master eğitimi alırken, ben ve diğer arkadaşlarımın üzerinde emeği olan ilk öğretmenim Arslan Karagül hocam, benim ilk hocam’dır. Kendisi bu alanda çok emeği vardır. Bizlere manevi rehberlik alanında hem örnek olmuş hem de böylesi kutsal mesleği miras bırakmıştır. Kendisine bu vesileyle teşekkürlerimi sunuyorum.

Manevi bakım yapan personel yeterlimi?

Mustafa BULUT: Müslüman manevi rehber olarak sayımız, -Hollanda’da yaşayan Müslümlerin sayısına bakıldığında- oldukça az. Yine hastane içinde bir Manevi Rehber çalışanı her şeye yetişmekte zorlanıyor. Çünkü biz tek hastalarla ilgilenmiyoruz. Hastaların yakınlarıyla da ilgileniyoruz. Onların sorularına muhatap oluyor ve onlara cevap veriyoruz. Ayrıca bunun yanı sıra eğitimler de veriyoruz.

Manevi Bakım Personeli Yeterli mi?

Mustafa BULUT: Müslüman manevi rehber olarak sayımız, -Hollanda’da yaşayan Müslümlerin sayısına bakıldığında- oldukça az. Yine hastane içinde bir Manevi Rehber çalışanı her şeye yetişmekte zorlanıyor. Çünkü biz tek hastalarla ilgilenmiyoruz. Hastaların yakınlarıyla da ilgileniyoruz. Onların sorularına muhatap oluyor ve onlara cevap veriyoruz. Ayrıca bunun yanı sıra eğitimler de veriyoruz.

İlginç Manevi Bakım Deneyimleri

Manevi danışmanlık hizmeti verirken yaşadığınız ilginç deneyimleriniz oldu mu? Olduysa bizimle birkaç örnek paylaşabilir misiniz?

Mustafa BULUT: Oldu elbette olmaz olur mu hiç! Mesela Yılmaz ailesi filmini yaparken benim ilham kaynağım bir Türk hastam olmuştur. Bu vesileyle -hastamı rahmetle anıyorum- hastalığının ilerlediği son döneminde eşiyle beraber bana bir soru sordu. O soruyu soruş şeklindeki teslimiyetini unutamıyorum. Dedi ki; “Ölüm ânı geldiğinde ne yapmalıyım?” Yani kendi iç dünyasında o kadar çok basamaklar çıkmış, öyle bir mertebeye gelmiş ki, artık kabullenmiş. Hepimiz bir öleceğimizi biliyoruz. Fakat sorma şeklinde öyle bir teslimiyet vardı ki. Öyle bir imanla diyordu ki; sanki “Ben hazırim gelip beni alabilirsiniz” diyordu adeta…

Önemli Bir Mesaj: Manevi Rehberlik ve İhtiyaçlar

Konumuzla ilgili birçok konuyu konuştuk. Son olarak eklemek istediğiniz bir husus var mı?

Mustafa BULUT: Manevi rehberliği tanıyalım ve haklarımızı araştırıp bizde olmayanını talep edelim. Çünkü, özellikle içinde yaşadığımız toplumda en çok da buna manevi ihtiyacımız var. Bizim yaptığımız bir problem çözmek değil, sebep ve sonuçlarını bulmak istemiyoruz. Ruhunda var olduğunu bildiğimiz ve kendisinin bir türlü kendini rahatlatamadığı iç dünyasının nasıl rahatlatabileceğinin yollarını anlatıyoruz. Esas olarak burada püf nokta şurasıdır. “Sorunu olan kişinin sorunu yine kendisinin çözebileceğini akledecek kanalları açıyoruz hepsi bu. Biz iç huzura, iç dünyanın aydınlanmasına vesile oluyoruz. Yaşanılan durum her ne olursa olsun, o durumla nasıl baş edilir duygusunu veriyoruz. İnsanlar içinde bulundukları -kurtulunmazmış gibi görünen rahatsızlıklardan korkmasınlar kurtulup hep vardır. Yeter ki insan kendini buna inandırsın. Biz kurtuluşun nasıl olacağının kapısını açtık ve bütün Müslüm vatandaşlarımıza hizmet etmek için her yerdeyiz. Yeter ki seslerini duyursunlar.

• Manevi Bakım Hizmetlerine Ulaşım Yolları:

◦ Ev doktorları aracılığıyla

◦ Direkt kurumu arayarak

◦ Hasta için bir başkası da başvuruda bulunabilir. ◦ Centrum voor levensvragen: https://www.skgv.nl